Πριν από την κρίση που οδήγησε στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, εκδίδονταν στη γείτονα πάνω από 1000 λογοτεχνικά περιοδικά! Σήμερα στη Σερβία, την οποία συνέτριψε ο πόλεμος, όλα τα λογοτεχνικά περιοδικά που εκδίδονται, και είναι κάποιες δεκάδες, επιδοτούνται 100%, ώστε απρόσκοπτα να επιτελούν το έργο τους! Αυτά ανέφερε ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Πολιτισμού της Ρωσίας Μλάνταν Βέσκοβιτς στην Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης, όπου η Σερβία ήταν τιμώμενη χώρα, σε μια εκδήλωση συνάντησης και συνεργασίας ελληνικών και σερβικών περιοδικών - η οποία, ειρήσθω εν παρόδω κατέληξε σε συγκεκριμένα σχέδια ανάπτυξης διαρκών λογοτεχνικών ανταλλαγών ανάμεσα στις γλώσσες και τις κουλτούρες. Την ίδια ώρα, το ιστορικό περιοδικό Gradina, ηλικίας 112 ετών, πουλούσε το 1900, όταν ιδρύθηκε, 2000 αντίτυπα και σήμερα κάτω από 400. Σε μια άλλη συζήτηση, για την πορεία της σύγχρονης σερβικής λογοτεχνίας, επισημάνθηκε με ένταση ένα φαινόμενο που μάλλον μας είναι πολύ οικείο: πρώτον, η λογοτεχνία απώλεσε βαθμιαία την κοινωνική της σημασία, της ποίησης συμπεριλαμβανομένης φυσικά
- δεύτερον, υπάρχει μια στασιμότητα όσον αφορά την εμφάνιση νέων φωνών, και στην πεζογραφία, αλλά και στην ποίηση. Στο πλαίσιο της επιθετικής εμπορευματοποίησης του εκδοτικού πεδίου που βιώνει η Σερβία, η επιδότηση των λογοτεχνικών περιοδικών μοιάζει -και είναι προφανώς- ένας αναχρονισμός, υπαρκτός ωστόσο και λειτουργικός πλήρως επί του παρόντος. Το ζήτημα είναι ο ορισμός αυτής της λειτουργικότητας, τι σημαίνει δηλαδή σήμερα η έκδοση ενός λογοτεχνικού, ενός ποιητικού εν προκειμένω, περιοδικού, την εποχή του διαδικτύου, της ηλεκτρονικής αυτοέκδοσης, της ακαριαίας και διαδραστικής δημοσίευσης, αλλά και των δωρεάν εντύπων, των free press. Ποιος ο λόγος ύπαρξής του, έκδοσής του. Οφείλει να επιδοτείται και αν ναι γιατί; Δικαιούται να επιδοτείται, όταν δεν έχει κοινό και εν αναμονή τίνος πράγματος; Αυτά τα ερωτήματα μεταξύ άλλων πολλών ανέκυψαν από αυτή τη συνάντηση των σερβικών με τα ελληνικά περιοδικά. Σημειωτέον, ότι οι δημοσιεύσεις Ελλήνων ποιητών στα σερβικά περιοδικά φτάνουν ως τη γενιά του 1980 και είναι ποικίλες και άκρως ενδιαφέρουσες - σε απόλυτη αναντιστοιχία με τις εκδόσεις Σέρβων ποιητών στα ελληνικά περιοδικά, αλλά ελπίζουμε να καλύψουμε σταδιακά το κενό αυτό. Ερωτήματα που δεν είναι απλώς οικονομικά, το αντίθετο. Είναι ερωτήματα ζωτικά για τα έντυπα περιοδικά μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει, έστω και με αργούς ρυθμούς, ερωτήματα που αφορούν τον προσανατολισμό και τον αυτοπροσδιορισμό τους. Σ’ αυτή τη μεταβατική κατάσταση λοιπόν τα Ποιητικά θεωρούν ότι θα υπάρχουν όσο υπάρχουν κάποιοι αναγνώστες για να τα στηρίζουν - η όποια επιδότηση, η οποία βεβαίως δεν διαφαίνεται στον ελληνικό ορίζοντα, δεν μπορεί παρά να οδηγεί σε επιπλέον στοχευμένες δράσεις. Ότι οι αναγνώστες του έντυπου δεν ταυτίζονται -ακόμη τουλάχιστον- με τους αναγνώστες του ηλεκτρονικού περιοδικού, της ηλεκτρονικής του έκδοσης. Ότι η μείζων αλλαγή στη λειτουργία των περιοδικών αφορά πραγματικά τη λειτουργία τους: καθοδηγούν μέσα στην πληθώρα της πληροφορίας στον Παγκόσμιο ιστό και όχι μόνο, αποτυπώνουν, ως χάρτες, κάποιες διαδρομές που σίγουρα συνεχίζονται στο διαδίκτυο όπως και στις επιλογές του καθενός
- ανοίγουν διόδους για επαφές και αλληλεπιδράσεις κάθε λογής
- προτείνουν σίγουρα με υποκειμενικότητα αλλά χωρίς προκατάληψη
- κρατούν ανοιχτή μια συζήτηση, μια διαρκή συζήτηση, για όλα. Ίσως και άλλα, ίσως ούτε καν αυτά. Σίγουρα όμως ο αναστοχασμός, με όποια αφορμή, δεν μπορεί παρά να είναι χρήσιμος. Αύριο μπορεί η λειτουργία των περιοδικών, των Ποιητικών, να είναι άλλη, όπως άλλη μπορεί να είναι και η Ελλάδα. Αυτή την Ελλάδα, τη σημερινή έννοια της ελληνικότητας θα αναζητήσουμε στο επόμενο τεύχος μέσα από τις τοποθετήσεις ποιητών, συνεχίζοντας παράλληλα το αφιέρωμα στους νέους ποιητές και στην αντίληψή τους για την ποίηση.

ΚΡΙΤΙΚΕΣ
ΑΠΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ,
ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΞΕΝΩΝ
ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ.