Ο κόσμος ολόκληρος τον παραδέχεται δίχως συζήτηση
σαν τον μοναδικό μαιτρ του διηγήματος.
Maria Yelizarova


Η νουβέλα Ο Θάλαμος αρ. 6 αποτελεί μια τομή στην πνευματική και λογοτεχνική εξέλιξη του Τσέχοφ. Πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ρούσκαγια Μισλ το Νοέμβριο του 1892. Ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος αναφέρει πως πολλοί κριτικοί διέκριναν ότι μ’ αυτή του τη νουβέλα ο Τσέχοφ αποκόπηκε από την τολστόια επιρροή κι έκτοτε διέγραψε τη δική του μοναδική λογοτεχνική πορεία.
Σε μια, λοιπόν, ανώνυμη πόλη της ρωσικής επαρχίας υπάρχει ένα δημοτικό νοσοκομείο στο οποίο επί μια 20ετία εργάζεται ως γιατρός διευθυντής ο Αντρέι Εφίμιτς Ράγκιν. Στο νοσοκομείο αυτό, το οποίο περιγράφεται σαν ένα εγκαταλελειμμένο από τις αρχές της πόλης ίδρυμα, υπάρχει μια πτέρυγα στην οποία στεγάζεται ο Θάλαμος αρ. 6. Εκεί «φιλοξενείται», όπως θα λέγαμε σήμερα, η ψυχιατρική κλινική-άσυλο του Νοσοκομείου. Στο θάλαμο αυτό διαμένουν πέντε νοσηλευόμενοι με τη διάγνωση «τρελοί». Τους επιβλέπει ο Νικήτας, ο οποίος με την συμπεριφορά του εκφράζει την πιο ακραιφνή κατασταλτική βία εμποτισμένη με την αξία του καθήκοντος και της «τάξης». Όπως θα έλεγε ένας Έλληνας συγγραφέας που έζησε για χρόνια στο Δαφνί: «Οι νοσοκόμοι που είναι στο ψυχιατρείο [...] δεν είναι σαν τους νοσοκόμους που ξέρει ο καθένας, που ξέρουν ν’ αλλάζουν πληγές, να κάνουν ενέσεις και γενικά να περιποιούνται έναν ασθενή. Αυτοί είναι γεροί άντρες με σκληρή καρδία που ξέρουν να δέρνουν τους τρελούς, όπως ο θηριοδαμαστής τα θηρία του».
Ένα συνταρακτικό δείγμα γραφής αποτελεί ο Θάλαμος αρ. 6 (1892). Μετά από επτά περίπου δεκαετίες (1964) το μετέφρασε στα ελληνικά ο Άρης Αλεξάνδρου που ξεκινούσε τη λαμπρή σταδιοδρομία του ως μεταφραστής της ρωσικής λογοτεχνίας. Η επανέκδοση τώρα του Θαλάμου αρ. 6 πιθανόν να αποτελέσει την απαρχή μιας νέας ανάγνωσης αυτού του έργου εμπλουτισμένης με τη σύγχρονη εμπειρία μας.

Υπάρχουν δυο ειδών συγγραφείς καινοτόμοι: εκείνοι που φέρουν κάτι το καινούργιο. Το καινούργιο παλιώνει. Και υπάρχουν εκείνοι που φέρουν κάτι το ανεπανάληπτο. Απ‘ αυτούς ο Τσέχοφ. Η εποχή μας αγωνίζεται με πολύ ζήλο για το καινούργιο - αυτό της έχει γίνει ψύχωση. Δεν είναι όμως απόλυτα βέβαιο και πως έχει νιώσει τη διαφορά του από το ανεπανάληπτο.
Άγγελος Τερζάκης

Ο Τσέχοφ είναι καλλιτέχνης ασύγκριτος. Μάλιστα! Αυτό! Ασύγκριτος... Ένας καλλιτέχνης της ζωής. Και η μεγάλη αρετή του έργου του είναι πως το καταλαβαίνει, το χαίρεται, όχι μονάχα ο Ρώσος, μα ο κάθε άνθρωπος σε όποια γωνιά της γης.
Λέων Τολστόι

Ο Τουργκένιεφ τα άγγιζε όλα, εκτός από τα τριαντάφυλλα, με τα γάντια. Ο Τολστόι πήγαινε στο λαό βουλώνοντας τη μύτη του... Εκατό ολόκληρα χρόνια οι συγγραφείς, δεμένοι ο ένας κοντά στον άλλο με την ομοιομορφία της ζωής τους, μιλούσαν όλοι με τον ίδιο τρόπο. Η ιδέα της ομορφιάς απόμεινε σιδερωμένη, ξεκομμένη από τη ζωή, σαν κάτι αιώνιο και αθάνατο [...] Και να ο Τσέχοφ που φέρνει στη Λογοτεχνία τα ακατέργαστα ονόματα των ακατέργαστων πραγμάτων. Η «αναμαλλιασμένη» ζωή των πόλεων που βρίσκονται στην ανάπτυξή τους, δημιούργησε καινούργιους και σβέλτους ανθρώπους, ζητούσε από την ταχύτητα να προσαρμόσει το ρυθμό της στις λέξεις για να τις ζωντανέψει. Και να που, αντί για φράσεις με μια ντουζίνα «προτάσεις», κάνουν την εμφάνισή τους φράσεις με ελάχιστες λέξεις. Πλάι στις σφεντονιστές φράσεις του Τσέχοφ ο πλούσιος λόγος των παλιότερων, του Γκόγκολ λόγου χάρη, μοιάζει με τη γλώσσα σπουδαστή ιερατικής σχολής. Ο τρόπος που εκφράζει τις σκέψεις του σε ένα ασφυκτικά συμπιεσμένο διηγηματάκι θυμίζει τη βιαστική κραυγή «Οικονομία». Αυτοί οι καινούργιοι τρόποι για την έκφραση των σκέψεων, αυτή η σωστή θεώρηση των αληθινών προβλημάτων της τέχνης μας δίνουν το δικαίωμα να χαρακτηρίζουμε τον Τσέχοφ «δάσκαλο του λόγου».
Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι

Ο Άντον Παύλοβιτς Τσέχοφ αποτελεί μια εμβληματική μορφή της παγκόσμιας λογοτεχνίας, αν και η ζωή του υπήρξε σύντομη. Με το έργο του αποκορύφωσε τον λεγόμενο «χρυσό αιώνα» της ρώσικης λογοτεχνίας (19ος) και ταυτόχρονα προσδιόρισε το λογοτεχνικό ρεαλισμό στη διηγηματογραφία σε διεθνές επίπεδο κατά τον 20ό και 21ο αιώνα: «...ο κόσμος ολόκληρος τον παραδέχεται δίχως συζήτηση σαν τον μοναδικό μαιτρ του διηγήματος...»
Maria Yelizarova