Ο συγγραφέας πλάθει μια εναλλακτική εκδοχή για την Ιστορία.

Ο Κώδικας του Σινά, είναι το πρώτο από τα τέσσερα μυθιστορήματα του Κουαρτέτου της Ιερουσαλήμ, που μας δίνουν την ευκαιρία να κατανοήσουμε με μοναδικό τρόπο τη μακρόχρονη και σύνθετη ιστορία της Μέσης Ανατολής. Ο συγγραφέας πλάθει μια εναλλακτική εκδοχή για την Ιστορία, η οποία αρχίζει όταν ο Σκάντερμπεγκ Βαλενστάιν, ένας φανατικός Τραππιστής μοναχός στις αρχές του 19ου αιώνα από την Αλβανία, σκοντάφτει πάνω σε αυτό που είναι «πέραν πάσης αμφιβολίας η παλαιότερη Βίβλος στον κόσμο» και ανακαλύπτει ότι «διέψευδε κάθε θρησκευτική αλήθεια που έχει γίνει αποδεκτή».
Τι θα συνέβαινε άραγε, αναρωτιέται -με τρόπο που δεν διαφέρει πολύ από τις σύγχρονες εικασίες των μελετητών της Βίβλου- «αν ξαφνικά ο κόσμος υποψιαζόταν ότι ο Μωάμεθ μπορεί να είχε ζήσει έξι αιώνες πριν από τον Χριστό» ή «ότι οι αρετές της Μαρίας, της Φατιμά και της Ρουθ είχαν μπερδευτεί μεταξύ τους από τους μεταγενέστερους χρονικογράφους;»
Ο Βαλενστάιν καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, «ο Μελχισεδέκ πρέπει να έχει την Πόλη της Ειρήνης», όπως ακριβώς «οι άνθρωποι πρέπει να έχουν την Ιερουσαλήμ τους». Ο Βαλενστάιν πιστεύει πως η πίστη πρέπει να διατηρηθεί στον κόσμο και ότι αν απουσιάζει η αιτία για την πίστη, τότε είναι καθήκον του να την παράσχει. «Η απόφαση που είχε πάρει στο κελί του», μας λέει ο Whittemore, «ήταν να παραποιήσει την αυθεντική Βίβλο».
Όμως, αυτή η παραποίηση -ό,τι έχει οδηγήσει σε αυτήν και ό,τι απορρέει από αυτήν- γίνεται μια ευφάνταστη έπαρση, που διαπνέει το βιβλίο από την αρχή ως το τέλος. Είναι ο τρόπος του Whittemore για να μας ζητήσει να σκεφτούμε τους πολλούς τρόπους μέσω των οποίων οι ψευδαισθήσεις μπορούν να γεννήσουν πραγματικότητες, μέσω των οποίων οι πραγματικότητες μπορούν να μεταμορφωθούν από τα όνειρα και -πάνω απ’ όλα- μέσω των οποίων το πραγματικό και το φανταστικό μπορούν να συνωμοτήσουν για να δημιουργήσουν τα γεγονότα και τους θρύλους που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο ζούμε και πεθαίνουμε.
Eίναι ένα αξιόλογο ερωτικό τραγούδι για τους Αγίους Τόπους και για τις μυριάδες ονείρων και πράξεων που, μέσα σε τέσσερις και πλέον χιλιετίες, έχουν αποτελέσει τον πυρήνα όλων όσων έχουμε καταλήξει να πιστεύουμε ότι είναι η αιτία και το αποτέλεσμα της ατομικής και συλλογικής μας μοίρας.
«Ο τόπος είναι η αρχή της μνήμης», δηλώνει ο Whittemore και μας δείχνει, επανειλημμένα, πώς η ιστορία ενός συγκεκριμένου τόπου είναι τόσο η αιτία των γεγονότων όσο και κάθε απλό πολιτικό γεγονός. Οι περιγραφές τόπων όπως η Ιεριχώ, η Δαμασκός, η Βηρυτός, η Ιερουσαλήμ και το Σινά -η δομή και οι λεπτομέρειες των κτηρίων και των αγορών, των υπόγειων θαλάμων και των υπέργειων οχυρών, των αγίων τόπων και της ερήμου- δίνονται παραστατικά και απτά. Με τις «ατελείωτες κατεδαφίσεις και ανοικοδομήσεις της Ιερουσαλήμ» αυτοί οι τόποι παίρνουν ζωή και ανασαίνουν -όπως και οι χαρακτήρες του Whittemore- σ’ ένα φανταστικό κόσμο όπου το δυνατόν προηγείται σταθερά του πιθανού και γίνονται κεντρικοί πρωταγωνιστές στην αφήγηση.

Η ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ ΩΣ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
Τον έχουν συγκρίνει με τον Τόμας Πίντσον, με τον Λόρενς Ντάρελ, ακόμη και με τον Τολστόι
- τα μυθιστορήματά του είναι «εξαιρετικά, αν και αινιγματικά», κατά το «T.L.S.». Κι όμως, ο Edward Whittemore, συγγραφέας που συζητήθηκε πολύ στις δεκαετίες του 1970 και 1980, σήμερα είναι σχεδόν άγνωστος και τα βιβλία του, δυσεύρετα. Αυτός ο τοποθετημένος στη Μέση Ανατολή πρώην πράκτορας της CIA, που πέθανε το 1995 σε ηλικία εξήντα δύο ετών, έγραψε μερικές από τις πιο γοητευτικές μυθιστορηματικές σελίδες του δευτέρου μισού του 20ού αιώνα, αναμειγνύοντας φαντασία και πραγματικότητα, φάρσα και συγκίνηση, ιστορία, θρησκεία και μεταφυσική με μια δόση σουρεαλισμού.
Ένας Άγγλος ευγενής, ένας εξόριστος Ιρλανδός κακοποιός, ένας μουσουλμάνος προσήλυτος και ο ιδεαλιστής γιος του, που ελπίζει να συμβάλει στη δημιουργία μιας κοινής, ειρηνικής πατρίδας για Άραβες, Χριστιανούς και Εβραίους στη Μέση Ανατολή, επιδίδονται στην αναζήτηση ενός σπάνιου αντιτύπου της Βίβλου. Ο Whittemore παίζει με το χρόνο, παραλλάσσει και παρωδεί την Ιστορία και, με αφορμή τη γενοκτονία των Αρμενίων από τους Τούρκους, σχολιάζει τον ατέρμονα κύκλο της βίας που δεν σπάει, αλλά και ποτέ δεν οδηγεί σε ολοκληρωτικό αφανισμό, αφού «μόλις μια πόλη πυρπολείται, μια άλλη αναδύεται από τα ερείπια».
Το «Κουαρτέτο της Ιερουσαλήμ» είναι ένα από τα πιο γοητευτικά βιβλία του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, αποφάνθηκε η κριτική. Η Ιερουσαλήμ του Whittemore είναι φτιαγμένη από το υλικό των ονείρων -ένας τόπος όπου το άτομο, καθώς συναντιέται με την καρναβαλική όψη της ιστορίας, με την εφιαλτική Αποκριά των συγκρούσεων και το αιμοσταγές πανηγύρι μιας παράλογης αντιπαράθεσης, βιώνει την ασύλληπτη, συμπαντική, καθώς την ονομάζει ο συγγραφέας, μοναξιά του.
Κατερίνα Σχινά
27 Φεβρουαρίου 2004
Ελευθεροτυπία

«Καταιγιστικό, όπως τα έργα του Pynchon, αλλόκοτο, όπως τα έργα του Vonnegut και διασκεδαστικό, όπως Ο Λόρενς της Αραβίας. Σαν τον Tom Robbins σε μεγάλα κέφια».
Erik Davis, VLS

«Ένας από τους καλύτερους συγγραφείς της Αμερικής... ένας πολυτάλαντος λογοτέχνης... που δίνει πνοή σε ένα έπος τόσο συναρπαστικό και αυτοδύναμο όσο Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών».
Harper’s

«Χαλαρώστε και απολαύστε το. Μια εξαιρετικά ατίθαση και ετερόκλητη ομάδα ηρώων... Πολυσύνθετο, διασκεδαστικό σε σουρεαλιστικό βαθμό, γεμάτο αιχμές».
Publishers Weekly

«Ο Whittemore είναι ένας δεξιοτέχνης των ανέκφραστων, ευφάνταστων παραποιήσεων - ξαναγράφει την Ιστορία και την εποικίζει με ένα πλήθος από απόκοσμους και ασυνήθιστα συμπαθείς πρωταγωνιστές».
Kirkus Reviews

Aν ο Whittemore ήταν απλώς και μόνον ένας «διασκεδαστής», και πάλι τα μυθιστορήματά του θα είχαν μεγάλη αξία. Εκείνος, όμως, επιτυγχάνει κάτι πιο δύσκολο. Μας ψυχαγωγεί. Μας ανοίγει νέους δρόμους. Εξαλείφει το τετριμμένο και εν πολλοίς προβλέψιμο, φέρνει στο φως τον πραγματικό παραλογισμό που χαρακτηρίζει τις ανθρώπινες σχέσεις. Μας υπενθυμίζει ότι το φανταστικό βρίσκεται παντού, ανάμεσά μας, και δεν το βλέπουμε, διότι έχουμε τα μάτια μας κλειστά.

Αν πιστεύετε στην αξία της Λογοτεχνίας ή ότι τα αληθινά μεγάλα έργα μπορούν πράγματι να αλλάξουν τη ζωή σας, ή αν γνωρίσατε βιβλία που σας ταξίδεψαν σε αλλόκοτους αλλά πανέμορφους τόπους, [...] τότε πρέπει να διαβάσετε τον Edward Whittemore. Δεν θα σας απογοητεύσει!
Jeff VanderMeer


Ένας από τους αριστοτέχνες του μαγικού ρεαλισμού. Ένας συγγραφέας από τους λίγους που, με τις ιστορίες του, σε κάνει να δεις τον κόσμο με διαφορετικά μάτια και διαφορετική καρδιά, και το πιο σημαντικό, ένας συγγραφέας που καλλιεργεί το πνεύμα σου και την ψυχή σου.
Jonathan Carrol


Από τα βιβλία που αποδεικνύουν ότι ο εκδοτικός μας οίκος,
έχοντας φαντασία και όραμα, εκδίδει έργα ποιότητας.
Judy Karasik


Όπως στο Αλεξανδρινό Κουαρτέτο του Durrell, στο Κουαρτέτο της Ιερουσαλήμ του Whittemore, που σε μεγάλο βαθμό διαδραματίζεται (αν και όχι πάντα) στη Μέση Ανατολή, πρωταγωνιστούν χαρακτήρες που διερευνούν τις ακραίες καταστάσεις της αγάπης, του έρωτα και του εθισμού. Όμως ο Whittemore διαθέτει μια μεγαλύτερη γκάμα και παρουσιάζει διαφορετικό ενδιαφέρον από τον Durrell. Όλοι οι ήρωές του ψάχνουν την αυθεντική Βίβλο, η οποία θεωρείται ότι επιβεβαιώνει και συνάμα διαψεύδει τις δοξασίες όλων των θρησκειών.
Ο συγγραφέας διερευνά ένα πολύπλοκο ιστό από μύθους, περίπλοκες ιστορίες και ήρωες, όπως ένας παντοπώλης σχεδόν τριών χιλιάδων ετών και ο έβδομος γιος ενός έβδομου γιου. Όταν ο Whittemore θέλει να σε «αιχμαλωτίσει», χρησιμοποιεί τα ίδια όπλα με τον Durrell: ακουστούς τόπους και αξιομνημόνευτες λεπτομέρειες, που αποτυπώνουν συγκεκριμένα γεγονότα στον τεράστιο καμβά της Μέσης Ανατολής. Αλλά ο Whittemore έχει στο νου του κάτι μεγαλύτερο που φθάνει πέρα από τις σελίδες των τεσσάρων μυθιστορημάτων του: ένας από τους βασικούς ήρωές του, ο Στερν, λαθρέμπορος όπλων και πρώην οπιομανής δεν συμβιβάζεται με τίποτα λιγότερο από μία ενοποιημένη, πολυπολιτισμική Παλαιστίνη. Δεν είναι ένα μικρό όραμα!


Γνωρίστε μια πραγματική ιδιοφυΐα που έμεινε στην αφάνεια. Ανακαλύψτε ένα από τα μεγαλύτερα μυστικά της Aμερικανικής Λογοτεχνίας. Τα μυθιστορήματα τού Edward Whittemore είναι εθιστικά, πλούσια, σκοτεινά, καλόγουστα, διασκεδαστικά, αποκαλυπτικά, εξωτικά, αλλόκοτα, και λίγο... επικίνδυνα.
Tom Robbins


ΤΟ ΚΟΥΑΡΤΕΤΟ ΤΗΣ ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ
Η Ιερουσαλήμ χτισμένη ψηλά στα Ιουδαϊκά υψώματα είναι μια από τις Μεγάλες Πόλεις του κόσμου, με μακριά ιστορία, μοναδική αρχιτεκτονική και πλούσια πολιτιστική κληρονομιά. Η περιτοιχισμένη Παλιά Πόλη είναι χωρισμένη σε τέσσερα τεταρτημόρια -το Μουσουλμανικό, το Εβραϊκό, το Χριστιανικό και το Αρμενικό- τα οποία συμβολίζουν την πολιτισμική σημασία της για τις κύριες θρησκευτικές και εθνικές ομάδες της περιοχής.

Οι κριτικοί συνέκριναν το έργο του με τα μυθιστορήματα του Carlos Fuentes, του Thomas Pynchon και του Kurt Vonnegut. Το Publishers Weekly τον χαρακτήρισε ως τον «μεγαλύτερο, άγνωστο μυθιστοριογράφο μας». Ο Jim Hougan, γράφοντας στο Harper’s Magazine, δήλωσε ότι ο Whittemore ήταν «ένα από τα τελευταία, καλύτερα επιχειρήματα ενάντια στην τηλεόραση... Είναι ένας συγγραφέας με ασυνήθιστα ταλέντα. [...] Το περιβάλλον είναι οικείο για τους αναγνώστες των μυθιστορημάτων κατασκοπίας, ωστόσο το εξωφρενικό χιούμορ του συγγραφέα, οι μυστικιστικές τάσεις του και η διττή αντίληψή του για το χρόνο και την Ιστορία το κάνουν εντελώς διαφορετικό».

Ο Whittemore μάς ταξιδεύει στο χρόνο, στις απαρχές της καταγεγραμμένης Ιστορίας, και μας ταξιδεύει με τρόπο που θα θυμίσει στους αναγνώστες περισσότερο τον Μπόρχες και τον Μαρκές παρά τον Λε Καρέ και τον Γκρην. Αλλά, παρ’ όλα αυτά, με έναν τρόπο μοναδικό.
Οι χαρακτήρες μετακινούνται στο χώρο και στο χρόνο -και στην Ιστορία- με απίθανο και απίστευτο τρόπο.

Μια εισαγωγή...
Το αξιοσημείωτο με τον Κώδικα του Σινά είναι ότι οι επινοήσεις του διατυπώνονται με τρόπους παιχνιδιάρικους και συνηθισμένους, και παράλληλα μυστηριώδεις και μαγικούς. Θα έλεγε κανείς ότι οι πολυάριθμες ιστορίες του -άλλοτε αναφέρονται σε αληθινά ιστορικά γεγονότα και άλλοτε σε δημιουργήματα της φαντασίας του- στην ουσία προσπαθούν να μας πείσουν για κάτι που συχνά διαφαίνεται ως αλήθεια στη Μέση Ανατολή: Ότι ολόκληρη η Ιστορία της περιοχής, και εκείνων που την έχουν κατοικήσει -Χριστιανών, Εβραίων και Μουσουλμάνων- μπορεί να είναι παρούσα ανά πάσα στιγμή και σε οποιοδήποτε μέρος και, όπως στο κατάστημα του Χατζ Χαρούν, σε οποιοδήποτε αντικείμενο. Ο Whittemore προκειμένου να δημιουργήσει αυτήν την αίσθηση αιωνιότητας, παρατηρεί με συνέπεια και σχολαστικότητα όσα συμβαίνουν ανάμεσα στα μεγάλα γεγονότα της Ιστορίας και στα πιο κοινά και απτά ανθρώπινα αίτιά τους. Κοινώς, δεν χάνει ποτέ από το βλέμμα του τους τρόπους με τους οποίους οι πιο έξοχες ή οι πιο βάρβαρες στιγμές, στον πόλεμο και στην ειρήνη, προκύπτουν από, και επιβάλλονται σε, μεμονωμένες ανθρώπινες υπάρξεις: δεν παραβλέπει ποτέ να μιλήσει για τα βάσανά τους, τις ελπίδες τους, τους πόθους τους, τις χαρές, τις παραζάλες τους και τις απώλειές τους.

Ο κόσμος ήταν άσχημος και εκείνη φοβισμένη. Για ποιο λόγο σε εγκαταλείπουν οι άνθρωποι; Σε τι έχεις φταίξει; Όλοι πάντα έφευγαν και, καθώς δεν μπορούσε να έχει εμπιστοσύνη σε κανέναν, έκανε όνειρα. Μόνη στο σπίτι, έβγαζε τα ρούχα της και χόρευε μπροστά σε έναν καθρέφτη και ονειρευόταν, επειδή τα όνειρα ήταν ακίνδυνα και όμορφα.

Και αυτό, για τη σφαγή της Σμύρνης το 1922:

Οι Τούρκοι δεν άφηναν πέτρα πάνω σε πέτρα τριγύρω, λήστευαν, σκότωναν, άρπαζαν κορίτσια. Καπίστρια αλόγων άρπαζαν φωτιά και τα ζώα χιμούσαν μέσα στο πλήθος ποδοπατώντας κορμιά. Σε ορισμένα σημεία το πλήθος ήταν τόσο πυκνό που οι νεκροί έμεναν όρθιοι, στηριγμένοι πάνω στους ζωντανούς.

Αν, εκ πρώτης όψεως, συναντώντας τέτοια αποσπάσματα, συλλαμβάνουμε τον εαυτό μας να κάνει συγκρίσεις, όπως έχουν κάνει οι κριτικοί με τη λογοτεχνία του Barth, του Borjes, του Marquez, του Nabokov και του Pynchon, η ακριβέστερη σύγκριση θα ήταν με αυτό ακριβώς το βιβλίο, τον Κώδικα του Σινά, που παίζει κεντρικό ρόλο. Γιατί με τη χρήση λαϊκών μύθων, με την αλλοπρόσαλλη μείξη θρύλου και πραγματικότητας, με τη σύμπτυξη του χρόνου, με την επιμονή στην εγκυρότητα των θαυμάτων, με την καταγραφή κατακτήσεων και πολέμων, με την παράθεση γενεαλογιών, με τις περιγραφές βαρβαροτήτων και ηρωισμών και -πάνω απ’ όλα- με την ανίχνευση, μέσω ατομικών και οικογενειακών επών, των μικρών και των μεγάλων στιγμών και τάσεων της Ιστορίας, με το σκηνικό του, το ύφος του και το αντικείμενό του, με τη γρήγορη κίνηση μέσα στο χρόνο και το όραμά του για όλα όσα είναι διεφθαρμένα και λυτρωτικά για την ανθρωπότητα, Ο Κώδικας του Σινά θυμίζει αυτό το ίδιο το βιβλίο του οποίου αμφισβητεί την πραγματικότητα. Ο Κώδικας του Σινά είναι το πιο Βιβλικό απ’ όλα τα βιβλία.