Το μελέτημα που ακολουθεί εισάγει σ΄ένα ερευνητικό δίπτυχο που έχει σχέση με τη δια βίου ταλάντευση του Κώστα Βάρναλη, όπως τη διακρίνω να εμφανίζεται διαρκώς- άλλοτε προσπαθώντας μέσω της τέχνης να εκφράσει τη γεμάτη διακυμάνσεις, δύστροπη αλλά και ελευθεριακή ιδιοσυγκρασία του, άλλοτε επιβάλλοντας στην τέχνη του ηθικούς περιορισμούς, υπηρετώντας τις αρχές μιας πολιτικής ενόρασης με τον προγραμματισμό της οποίας όμως ο ίδιος, ως δημιουργικό υποκείμενο,  δεν συνέπλεε πάντα. Η μια όψη του δίπτυχου (αλλά και της ταλάντευσης του ποιητή) ριζώνει  στον συνήθως εύχυμο και ανατρεπτικό αυθορμητισμό του, τον διονυσιακό, φαρσικό  (καλό) του δαίμονα. `Εναν αυθορμητισμό που καθώς, ως στοχαστικός ποιητής, είχε απόλυτη συναίσθηση της δυναμικής του, βάλθηκε να τον χαλιναγωγήσει από νωρίς, προτού καν φτάσει στο σημείο να ριζοσπαστικοποιηθεί μαχητικά. Η εύφορη, έντονα ερωτική και εσωτερικά έκρυθμη ως προς τον βακχικό της χαρακτήρα, αλλά και εσκεμμένα απαίδευτη έκφραση του Βάρναλη γίνεται σήμα κατατεθέν της ποιητικής του εξαρχής, φθάνοντας ως το 1919 και τη δημοσίευση της γνωστής, μεταιχμιακής σύνθεσής του «Ο Προσκυνητής» στο περιοδικό του Γεράσιμου Σπαταλά Ο μαύρος γάτος. Aπό εκεί και πέρα, με την πολιτική του διαφοροποίηση, με την αντιφατικότητα και τη φοβική διάθεση που τον διέκριναν, αποφάσισε να διαγράψει ένα σημαντικό μέρος από όσα έγραψε στη δεκαπενταετία 1905-1919. Αν και το παρελθόν του αυτό, απόλυτα σχετικό με την ίδια του την ιδιοσυγκρασία πολλές φορές αναβίωσε μέσα του, με έμφαση στην σταθερή του αγάπη για το επίγραμμα: από τον Ανακρέοντα ως τον Φρανσουά Βιγιόν. Πράγματι, μετά το 1919-1920, ολοένα και περισσότερο μειώνονται τα αρχαιόθεμα ποιήματά του ή τα ποιήματα της μορφής του σονέτου, ως δείγματα μιας «ιδεολογικά» ξεπερασμένης περιόδου, δίνοντας χώρο στις μεγάλες δραματουργικές συνθέσεις του: Το Φως που Καίει (1922) και  Σκλάβοι Πολιορκημένοι (1927), τις οποίες όμως επίσης δεν θα πάψει να αλλάζει και να επεξεργάζεται στις επανεκδόσεις τους.

Το μελέτημα που ακολουθεί εισάγει σ΄ένα ερευνητικό δίπτυχο που έχει σχέση με τη δια βίου ταλάντευση του Κώστα Βάρναλη, όπως τη διακρίνω να εμφανίζεται διαρκώς- άλλοτε προσπαθώντας μέσω της τέχνης να εκφράσει τη γεμάτη διακυμάνσεις, δύστροπη αλλά και ελευθεριακή ιδιοσυγκρασία του, άλλοτε επιβάλλοντας στην τέχνη του ηθικούς περιορισμούς, υπηρετώντας τις αρχές μιας πολιτικής ενόρασης με τον προγραμματισμό της οποίας όμως ο ίδιος, ως δημιουργικό υποκείμενο,  δεν συνέπλεε πάντα. Η μια όψη του δίπτυχου (αλλά και της ταλάντευσης του ποιητή) ριζώνει  στον συνήθως εύχυμο και ανατρεπτικό αυθορμητισμό του, τον διονυσιακό, φαρσικό  (καλό) του δαίμονα. `Εναν αυθορμητισμό που καθώς, ως στοχαστικός ποιητής, είχε απόλυτη συναίσθηση της δυναμικής του, βάλθηκε να τον χαλιναγωγήσει από νωρίς, προτού καν φτάσει στο σημείο να ριζοσπαστικοποιηθεί μαχητικά. Η εύφορη, έντονα ερωτική και εσωτερικά έκρυθμη ως προς τον βακχικό της χαρακτήρα, αλλά και εσκεμμένα απαίδευτη έκφραση του Βάρναλη γίνεται σήμα κατατεθέν της ποιητικής του εξαρχής, φθάνοντας ως το 1919 και τη δημοσίευση της γνωστής, μεταιχμιακής σύνθεσής του «Ο Προσκυνητής» στο περιοδικό του Γεράσιμου Σπαταλά Ο μαύρος γάτος. Aπό εκεί και πέρα, με την πολιτική του διαφοροποίηση, με την αντιφατικότητα και τη φοβική διάθεση που τον διέκριναν, αποφάσισε να διαγράψει ένα σημαντικό μέρος από όσα έγραψε στη δεκαπενταετία 1905-1919. Αν και το παρελθόν του αυτό, απόλυτα σχετικό με την ίδια του την ιδιοσυγκρασία πολλές φορές αναβίωσε μέσα του, με έμφαση στην σταθερή του αγάπη για το επίγραμμα: από τον Ανακρέοντα ως τον Φρανσουά Βιγιόν. Πράγματι, μετά το 1919-1920, ολοένα και περισσότερο μειώνονται τα αρχαιόθεμα ποιήματά του ή τα ποιήματα της μορφής του σονέτου, ως δείγματα μιας «ιδεολογικά» ξεπερασμένης περιόδου, δίνοντας χώρο στις μεγάλες δραματουργικές συνθέσεις του: Το Φως που Καίει (1922) και  Σκλάβοι Πολιορκημένοι (1927), τις οποίες όμως επίσης δεν θα πάψει να αλλάζει και να επεξεργάζεται στις επανεκδόσεις τους.