Mε το 59ο τεύχος, τα Θέματα Λογοτεχνίας εισέρχονται στον εικοστό δεύτερο χρόνο της παρουσίας τους στα ελληνικά γράμματα. Με την ευκαιρία αυτή προχωρήσαμε όχι μόνο στην τυπογραφική ανανέωσή του αλλά, κυρίως, στην ανανέωση της ύλης του.

Εκτός από την ποίηση και την πεζογραφία –που ούτως ή άλλως κατείχαν ανέκαθεν σημαντική θέση στο περιοδικό μας–, εμπλουτίσαμε την ύλη με συνεντεύξεις σημαντικών προσωπικοτήτων του πνευματικού χώρου – του Μάρκου Μέσκου σ’ αυτό το τεύχος και του Γιάννη Πανούση στο επόμενο. Στον τομέα της κριτικής, θέλοντας να δώσουμε ιδιαίτερο βάρος, πολλαπλασιάσαμε τις προσεγγίσεις πρόσφατων εκδόσεων, ενώ, όπως πάντα, παραμένουμε ανοιχτοί σε άρθρα που φωτίζουν έργα παλαιότερα με σύγχρονη προοπτική. Επίσης, αποφασίσαμε να προσθέσουμε πολλές σύντομες αναφορές σε βιβλία, Ελλήνων και ξένων λογοτεχνών, τα οποία προτείνει η σύνταξη του περιοδικού ή κάποιος συνεργάτης. Τέλος, σκοπεύουμε να επεκτείνουμε τη θεματική των αφιερωμάτων που δημοσιεύουμε όχι μόνο σε πρόσωπα του λογοτεχνικού χώρου, αλλά και σε μεγάλα επίκαιρα ζητήματα σχετικά με τη νεότερη και τη σύγχρονη λογοτεχνία.

Από την ίδρυσή του το περιοδικό μας, παίρνοντας υπόψη ότι στην εποχή μας υπάρχει κρίση κοινωνική, πολιτισμική και ηθική, υπογράμμισε πως θα είναι «ανοιχτό στον λόγο και στον αντίλογο που προκαλούν τον προβληματισμό και τη σοβαρή αντιπαράθεση αντιλήψεων και ιδεών, και πως θα συμμετέχει, με τον τρόπο αυτό, στον πολυδιάστατο αγώνα για μια έξοδο από τον σκοτεινό λαβύρινθο της πολιτισμικής και ηθικής κρίσης στη σημερινή ανθρωπότητα και στη χώρα μας».

Για να ενθαρρύνουμε τον διάλογο αυτό, επαναφέρουμε τη θεματική ενότητα με τίτλο ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ και καλούμε τους συνεργάτες και τους αναγνώστες μας να συμμετέχουν. Επιμένουμε να θεωρούμε τον διάλογο εξαιρετικά αναγκαίο, και ιδίως σήμερα, που η σύγκρουση πολιτισμών και ο θρησκευτικός φανατισμός έχουν οδηγήσει σε εφιαλτικούς πολέμους, με πολλές περιοχές του κόσμου να φλέγονται, ενώ, την ίδια στιγμή, στις χώρες της υποτιθέμενης ειρήνης και ευημερίας, η παράλογη καταναλωτική και κερδοσκοπική καπιταλιστική οικονομία, με την επακόλουθη κλιματολογική μεταβολή, απειλεί τον άνθρωπο και ολόκληρο τον πλανήτη Γη.

Το 59ο τεύχος, λοιπόν, αρχίζει με μια εξαίρεση, ως προς το περιεχόμενο, δημοσιεύοντας ένα κείμενο που δεν αφορά μόνο τη λογοτεχνία, αλλά και θεμελιακά ζητήματα για τον πολιτισμό και την ίδια την ύπαρξη του ανθρώπου, τα οποία αποτέλεσαν βασικά θέματα και για τη λογοτεχνία από τα αρχαιότερα χρόνια ως σήμερα. Πρόκειται για την «Έκκληση του Δαλάι Λάμα για μια κοσμική ηθική και ειρήνη», ένα κείμενο που, ειδικά στις ημέρες μας, φαντάζει περισσότερο επίκαιρο από ποτέ.

Σημείωμα της Σύνταξης    σελ.   1

 

Η έκκληση του Δαλάι Λάμα για μια κοσμική ηθική και ειρήνη     »       3

 

 

ΠΟΙΗΣΗ

Γιάννης Δάλλας

ΕΞΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ     »       7

 

Κωνσταντίνος Μπούρας

ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ       »    11

 

Βιβή Κοψιδά-Βρεττού

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΜΙΑΣ ΓΗΡΑΛΕΑΣ ΜΕΡΑΣ    »    13

 

Νικόλας Αλεβιζόπουλος

ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ       »    15

 

Μπρούνο Γκωριέ

ΤΡΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ    »    18

 

 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Εύα Μοδινού

ΜΑΡΚΟΣ ΜΕΣΚΟΣ - ΕΝΑΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ    »    27

 

 

ΜΕΛΕΤΗ

Βάλτερ Πούχνερ

ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ   »    34

 

Ελένη Καρασαββίδου

«Και ν’ αποτύχει κατά κόσμον εκεί θα μας λογαριαστεί»    »    60

 

Αντώνης Κ. Πετρίδης

Χαραλαμπίδης σκώπτων: Νέες χρήσεις

της μεθιστορικής μεθόδου προς σχολιασμό

της άμεσης επικαιρότητας στις όψιμες

συλλογές του Κυριάκου Χαραλαμπίδη    »    66

Ζωή Σαμαρά

ΠΟΡΕΙΑ ΣΤΟ ΗΛΙΟΦΩΣ  σελ.  80

 

Μαρίζα Γαλάνη

Ο διάλογος των τεχνών

μέσα από την ποίηση του Πούχνερ    »     86

 

Μίνα Πετροπούλου

ΣΑΝ ΑΛΛΟΣ ΟΙΔΙΠΟΔΑΣ: ΜΙΑ ΑΝΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ    »     90

 

Peter Bien

Peter Bien, «Πρoλεγόμενα στη μετάφραση του βιβλίου

Nikos Kazantzakis, Zorba the Greek »     95

 

Τόνια Καφετζάκη

Γυναίκες της Γαλάτειας Καζαντζάκη.

ΕΝΑ «ΣΤΡΑΤΕΥΜΕΝΟ» ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΙΚΟ

ΕΠΙΣΤΟΛΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ   »     99

 

Γιώργος Συμπάρδης

ΤΟ «ΜΑΥΡΟ» ΠΟΥ ΕΠΙΜΕΝΕΙ  »  110

 

Ελεάνα Μαργαρίτη

«Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΟΥΣ» ΚΑΙ

Ο ΜΠΟΝΤΛΕΡΙΚΟΣ ΠΛΑΝΗΣ    »  116

 

Άννα Αφεντουλίδου

Η ιδιοφυής σύλληψη της αντιμεταχώρησης:

για το μυθιστόρημα Αδέλφια του Γιώργου Συμπάρδη   »  135

 

Νεκτάριος-Γεώργιος Κωνσταντινίδης

Η ΒΙΟΛΕΤ ΣΤΗ ΓΗ ΤΗΣ ΚΑΡΟΛ ΦΡΕΣΕΤ:

ΜΙΑ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ  »  143

 

ΚΡΙΤΙΚΗ

Λουκάς Αξελός

Αντον Τσέχοφ, Νήσος Σαχαλίνη  »  155

 

Θανάσης Αγάθος

Ευαγγελία Δαμουλή-Φίλια,

«Μεθώντας μ’ ένα κρασί αγιονορείτικο…».       »  159

Γεγονότα & Σχόλια

Σημείωμα της Σύνταξης

 

Με το σημερινό 59° τεύχος, τα Θέματα Λογοτεχνίας εισέρχονται στον εικοστό δεύτερο χρόνο της παρουσίας τους στα ελληνικά γράμματα. Δεν είναι πολλά τα περιοδικά που άντεξαν να συνεχίσουν την έκδοσή τους στα τελευταία αυτά χρόνια της μεγάλης οικονομικής κρίσης στη χώρα μας. Ωστόσο, ένα ελπιδοφόρο μήνυμα κατά τη διάρκεια αυτής της πολύ δύσκολης εποχής ήταν η ανθοφορία στον χώρο του πολιτισμού με τις συνεχιζόμενες εκδόσεις λογοτεχνικών βιβλίων ή την πληθώρα των θεατρικών παραστάσεων, ιδίως νέων πειραματικών ομάδων.

Μετά από ορισμένους κλυδωνισμούς, που δεν επέτρεψαν την τακτική και απρόσκοπτη κυκλοφορία του περιοδικού μας το τελευταίο διάστημα, θέλουμε να αποτυπώσουμε την επιστροφή μας στην κανονικότητα όχι μόνο με την τυπογραφική ανανέωσή του αλλά, κυρίως, με την ανανέωση της ύλης του, που δείγματά της παρουσιάζονται στο τεύχος μας. Επιθυμούμε να πυκνώσουμε τις συνεντεύξεις σημαντικών προσωπικοτήτων του πνευματικού χώρου, όπως του Μάρκου Μέσκου σ’ αυτό το τεύχος και του Γιάννη Πανούση στο επόμενο. Στον τομέα της κριτικής θέλουμε να δώσουμε ιδιαίτερο βάρος πολλαπλασιάζοντας τις προσεγγίσεις πρόσφατων εκδόσεων, ενώ όπως πάντα είμαστε ανοιχτοί σε άρθρα που φωτίζουν έργα παλαιότερα με σύγχρονη προοπτική. Επίσης, σκοπεύουμε να επεκτείνουμε τη θεματική των αφιερωμάτων που δημοσιεύουμε όχι μόνο σε πρόσωπα του λογοτεχνικού χώρου, αλλά και σε μεγάλα επίκαιρα ζητήματα σχετικά με τη νεότερη και τη σύγχρονη λογοτεχνία.

Από την ίδρυσή του το περιοδικό μας, παίρνοντας υπόψη ότι στην εποχή μας υπάρχει κρίση κοινωνική, πολιτισμική και ηθική, υπογράμμισε πως θα είναι «ανοιχτό στον λόγο και στον αντίλογο που προκαλούν τον προβληματισμό και τη σοβαρή αντιπαράθεση αντιλήψεων και ιδεών, και πως θα συμμετέχει, με τον τρόπο αυτό, στον πολυδιάστατο αγώνα για μια έξοδο από τον σκοτεινό λαβύρινθο της πολιτισμικής και ηθικής κρίσης στη σημερινή ανθρωπότητα και στη χώρα μας».

Για να ενθαρρύνουμε τον διάλογο αυτό, επιθυμούμε να επαναφέρουμε τη θεματική ενότητα με τίτλο ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ και καλούμε τους συνεργάτες και τους αναγνώστες μας να συμμετέχουν. Επιμένουμε να θεωρούμε τον διάλογο εξαιρετικά αναγκαίο, ιδιαίτερα σήμερα που σε κάποιες περιοχές του κόσμου οι πόλεμοι έχουν πάρει εφιαλτικό χαρακτήρα σύγκρουσης πολιτισμών και θρησκειών, ενώ η παράλογη καταναλωτική και κερδοσκοπική καπιταλιστική οικονομία απειλεί με κλιματολογική μεταβολή και συνακόλουθα με οικολογική καταστροφή και ανυπολόγιστες επιδράσεις στην ανθρώπινη ζωή στον πλανήτη Γη.

Αυτή λοιπόν η ενότητα αρχίζει με μια εξαίρεση, ως προς το περιεχόμενο, δημοσιεύοντας ένα κείμενο που δεν αφορά μόνο τη λογοτεχνία, αλλά και θεμελιακά ζητήματα για τον πολιτισμό και για την ίδια την ύπαρξη του ανθρώπου, τα οποία αποτέλεσαν βασικά θέματα και για τη λογοτεχνία από τα αρχαιότερα χρόνια ως σήμερα. Πρόκειται για την «Έκκληση του Δαλάι Λάμα για μια κοσμική ηθική και ειρήνη».

Τον προηγούμενο αιώνα, η ανθρωπότητα έζησε τη φρίκη του Α' και του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Μια φρίκη που ξεπέρασε σε ανθρώπινη αγριότητα, μαζικές δολοφονίες και καταστροφή κάθε προηγούμενη στη μακρόχρονη ιστορία της. Στους δύο αυτούς πολέμους, εκατομμύρια άνθρωποι οδηγήθηκαν σε μια απαράμιλλη αλληλοσφαγή, παρασυρμένοι από εθνικιστικούς, πολιτικούς, ιδεολογικούς και θρησκευτικούς φανατισμούς, πίσω από τους οποίους κρύβονταν ωμά γεωπολιτικά, ιμπεριαλιστικά, αποικιοκρατικά και οικονομικά συμφέροντα. Επίσης, στους δύο αυτούς πολέμους εκατομμύρια άνθρωποι δολοφονήθηκαν και βασανίστηκαν ψυχρά και απάνθρωπα στις βομβαρδιζόμενες ή κατεχόμενες πόλεις, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και στα κρεματόρια. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος έληξε με τη ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι, όπου εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι και κάθε μορφή ζωής αφανίστηκαν μέσα σε λίγα λεπτά. Ωστόσο ο πόλεμος, ως μέσο επίλυσης ανθρώπινων διαφορών, δεν έληξε. Απεναντίας, συνεχίστηκε στην Ελλάδα με τη χειρότερη μορφή του εμφυλίου πολέμου, στην Κίνα, την Κορέα, το Βιετνάμ, την Αλγερία, σε χώρες της Αφρικής, της Νότιας Αμερικής και της Ασίας.

Στον 21ο αιώνα που διανύουμε, παρακινημένοι από τους ίδιους φανατισμούς, πίσω από τους οποίους κρύβονται τα ίδια συμφέροντα, χιλιάδες άνθρωποι αλληλοσφάζονται στο Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Συρία και σε πολλές άλλες περιοχές του κόσμου, κι εκατοντάδες χιλιάδες εγκαταλείπουν τον τόπο τους και καταφεύγουν, αψηφώντας κινδύνους και ταλαιπωρίες, σε άλλες χώρες προκειμένου να γλυτώσουν τη ζωή τους.

Στον αιώνα που διανύουμε η ανθρωπότητα και ιδιαίτερα ο λεγόμενος «πολιτισμένος» κόσμος που, καθώς φαίνεται, δεν έμαθε τίποτα ούτε καν από το τρομακτικό μακελειό του Β' Παγκόσμιου Πολέμου που ο ίδιος προκάλεσε είναι βυθισμένος σε μια ηθική και πολιτισμική κρίση βαθύτερη από κάθε άλλη στη μακρόχρονη και γεμάτη δημιουργία και καταστροφή ιστορία του.

Κι αυτό, γιατί είναι αυτός ο λεγόμενος «πολιτισμένος» κόσμος που εφεύρει, παράγει και κατέχει όπλα μαζικής καταστροφής, τα οποία, αν χρησιμοποιηθούν, μπορούν να καταστρέψουν όλη την ανθρωπότητα και να αφανίσουν κάθε μορφή ζωής στη μητέρα γη. Είναι αυτός ο κόσμος που εμπορεύεται τα καταστροφικά όπλα που χρησιμοποιούνται στους αδιάκοπους τοπικούς πολέμους. Και είναι αυτός ο κόσμος που με τους ανταγωνισμούς του προκαλεί τοπικούς πόλεμους, οι οποίοι σε κάποιες περιοχές του κόσμου έχουν σήμερα πάρει τον χαρακτήρα σύγκρουσης πολιτισμών και θρησκειών.

Καλωσορίσαμε έτσι και δημοσιεύουμε σε περίοπτη θέση την Έκκληση του θρησκευτικού ηγέτη του Θιβέτ, Δαλάι Λάμα, για μια κοσμική ηθική, που «πάει πιο βαθιά από τη θρησκεία», «είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη φύση» και οδηγεί στην «απελευθέρωση από τη βία» και στην παγκόσμια ειρήνη.