Διονύσιος Γιατράς

ΤΟ ΕΛΛΗΝΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΚΟΜΙΤΑΤΟ ΚΑΙ Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ

Από τη μυστική δράση στον Ανταρτοπόλεμο (1893-1908)

Ο πολύπλευρος ελληνοβουλγαρικός ανταγωνισμός που καθόρισε τη μοίρα της Μακεδονίας.

Κωνσταντίνος Χαλάστρας

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΩΝ

Προσαρμοστικότητα και αντοχή στις σκληρές απαιτήσεις

του Μακεδονικού Αγώνα

Η ζωή των Ελλήνων ανταρτών κατά τη διάρκεια του αγώνα για την επικράτηση στη Μακεδονία.

Νικόλαος Νικολάου

Ο ΑΓΩΝΑΣ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ ΤΩΝ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ (1904-1908)

Έλληνες και κομιτατζήδες μάχονται για την κεντρική Μακεδονία

Η κρίσιμη νίκη των ελληνικών όπλων που έσωσε τον Ελληνισμό στην κεντρική Μακεδονία.

Ιωάννης Αθανασόπουλος

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΝΕΟΤΟΥΡΚΩΝ

Η κρίσιμη καμπή

Από την αναχαίτιση του βουλγαρικού κινδύνου στη νεοτουρκική καταπίεση.

Σπυρίδων-Εμμανουήλ Λυγκούρης

ΚΕΡΔΙΖΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Η συνεισφορά της Εκκλησίας και των εκπαιδευτικών

στην αναχαίτιση της βουλγαρικής επιρροής (1904-1908)

Η πνευματική διάσωση του Ελληνισμού της Μακεδονίας ως απαραίτητη προϋπόθεση για την ενσωμάτωση του 1912-1913.

Η ΚΡΙΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ ΣΗΜΕΡΑ

«Αν προχωρήσω, ακολουθείστε µε…

Αν υποχωρήσω, σκοτώστε µε… Αν σκοτωθώ, εκδικηθείτε µε…»

Παύλος Μελάς (Μίκης Ζέζας)

Ανθυπολοχαγός Πυροβολικού, Τάξις 1891

Ο Μακεδονικός Αγώνας κατέχει περίοπτη θέση στους αναρίθμητους αγώνες του Έθνους, τόσο λόγω του πολεμικού διακυβεύματος όσο και λόγω της επίδρασης που είχε στο εθνικό φρόνημα. Η γεωπολιτική σημασία της Μακεδονίας και οι συνοριακές ανακατατάξεις στην περιοχή δρομολόγησαν σφοδρούς ανταγωνισμούς όλων των όμορων χωρών, αλλά και των Μεγάλων Δυνάμεων.

Η δράση των Βούλγαρων κομιτατζήδων στην περιοχή της Μακεδονίας είχε ξεκινήσει από το 1895, ωστόσο, η Κρητική Επανάσταση το 1896, ο Πόλεμος του 1897 και ο φόβος της για νέα σύγκρουση αποθάρρυναν την Ελλάδα από την ανάληψη συντονισμένης δράσης. Οι πρώτες εκδηλώσεις ένοπλης δράσης εντοπίζονται το 1902 από τον Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη και τον Οπλαρχηγό Κώττα. Με πρωτοβουλίες εμβληματικών μορφών, όπως ο Υποπρόξενος Μοναστηρίου Ίων Δραγούμης και ο Γενικός Πρόξενος Θεσσαλονίκης Λάμπρος Κορομηλάς, φθάνουν, το 1904, στη Μακεδονία τα πρώτα οργανωμένα σώματα από την ελεύθερη Ελλάδα, σηματοδοτώντας την αποφασιστική πια επέμβαση του ελληνικού κράτους. Το ίδιο έτος λαμβάνουν χώρα οι θρυλικές εξορμήσεις του Παύλου Μελά στη Δυτική Μακεδονία, ο οποίος πέφτει νεκρός, στις 13 Οκτωβρίου του 1904, στο χωριό Στάτιστα (σημερινό όνομα Μελάς). Ο θάνατός του διαδόθηκε ταχύτατα σε όλη την Ελλάδα, ατσαλώνοντας το εθνικό φρόνημα και οδηγώντας πολλούς αξιωματικούς και απλούς πολίτες να ακολουθήσουν τον δρόμο του. Από τη στιγμή εκείνη ο αγώνας λαμβάνει συστηματική μορφή σε όλη τη Μακεδονία. Επίκεντρό του απετέλεσε ο θρυλικός Βάλτος (Λίμνη των Γιαννιτσών), με τα ελληνικά σώματα να δίνουν σκληρές μάχες τόσο με Βούλγαρους κομιτατζήδες όσο και με τον Οθωμανικό Στρατό. Η επικράτηση του κινήματος των Νεότουρκων στην Τουρκία, το 1908, είχε ως αποτέλεσμα τον τερματισμό του Μακεδονικού Αγώνα. Τα ελληνικά σώματα, έχοντας επιτελέσει το καθήκον τους, τη διατήρηση της ελληνικότητας της Μακεδονίας, αυτοδιαλύθηκαν και επέστρεψαν στην ελεύθερη Ελλάδα.

Ο Μακεδονικός Αγώνας αφύπνισε την ελληνική κυβέρνηση και τους απανταχού Έλληνες, καθώς κατέστησαν σαφείς οι προσπάθειες της Βουλγαρίας να αντικαταστήσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία σε μια περιοχή που κατοικείτο στη μεγάλη πλειονότητά της από Έλληνες. Η σημασία του δεν έγκειται μόνο στο γεγονός ότι απέτρεψε την κατάληψη της Μακεδονίας από τη Βουλγαρία. Ιδιαίτερα σημαντικό επακόλουθο του Αγώνα ήταν η εκκαθάρισή της από τις ένοπλες βουλγαρικές συμμορίες, καθώς ενδεχόμενη αντάρτικη δράση των τελευταίων αναμφίβολα θα παρενοχλούσε και θα επιβράδυνε την προς Βορρά προέλαση του Ελληνικού Στρατού, το 1912. Σε μεγάλο βαθμό, το στοιχείο αυτό απετέλεσε κρίσιμο παράγοντα για τους μετέπειτα θριάμβους του Ελληνικού Στρατού κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους με την ενσωμάτωση της Μακεδονίας στον εθνικό κορμό και εφαλτήριο για τη Μικρασιατική Εκστρατεία. [...]