Η επιμονή της στατικότητας

Ο πόλεμος στην Ουκρανία ξέσπασε ως κεραυνός εν αιθρία. Όσο ο Ρωσικός Στρατός διήγαγε γυμνάσια στην παραμεθόριο, η πολιτική ηγεσία αρνείτο πεισματικά το ενδεχόμενο εισβολής. Τελικά, τα ρωσικά στρατεύματα διέβησαν τα σύνορα, στις 24 Φεβρουαρίου του 2022, ενώ, την επομένη, έφθασαν στα περίχωρα της ουκρανικής πρωτεύουσας. Στη συνέχεια, όμως, συνέβη κάτι απρόσμενο.

Παρά τη φαινομενικά ασταμάτητη ορμή του ρωσικού οδοστρωτήρα, το Κίεβο δεν έπεσε. Οι σειρήνες συνέχισαν να κτυπούν, οι βόμβες συνέχισαν να πέφτουν, αλλά τόσο οι φόβοι των Ουκρανών όσο και της Δύσης διαψεύσθηκαν. Έως τις αρχές Απριλίου, η ρωσική προέλαση είχε ανακοπεί. Αντί να επιδοθούν σε οδομαχίες, οι αντίπαλοι προέβησαν σε απολογισμό και, στη συνέχεια, έλαβαν αμυντικές θέσεις.

Από το μέτωπο κυκλοφορούν τακτικά φωτογραφίες και πλάνα στρατιωτών που έχουν σκάψει χαρακώματα, προκειμένου να προφυλαχθούν από τα εχθρικά πυρά. Καθώς ο πόλεμος έχασε τη δυναμική του, οι συγκρούσεις έχουν καταστεί στατικές. Περιστασιακά, οι φήμες κάνουν λόγο για μεγάλες εφόδους που προετοιμάζονται και από τις δύο πλευρές, μα η φύση των επιχειρήσεων παραμένει ίδια.

Οι πιο παρατηρητικοί θα έχουν προσέξει ότι ο πόλεμος παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με μια άλλη μεγάλη σύγκρουση του παρελθόντος. Το καλοκαίρι του 1914, οι Γερμανοί έφθασαν προ των πυλών της γαλλικής πρωτεύουσας, όμως, αναχαιτίσθηκαν στον Μάρνη. Τότε, οι δύο πλευρές έσκαψαν εκτεταμένες γραμμές χαρακωμάτων, εγκαινιάζοντας μια νέα μορφή πολέμου. Ωστόσο, δεν θα έπρεπε να βιαστεί κανείς να αναγγείλει την επιστροφή της στατικότητας.

Άλλωστε, οι συνθήκες διεξαγωγής επιχειρήσεων στον 21ο αιώνα έχουν αλλάξει. Οι δύο Πόλεμοι του Κόλπου (1991 και 2003) αποτέλεσαν τον επιθανάτιο ρόγχο των συμβατικών αμυντικών τακτικών. Στην εποχή των πυραύλων χειρουργικής ακριβείας, του Παγκοσμίου Συστήματος Εντοπισμού (GPS) και των μη επανδρωμένων σκαφών, η εκσκαφή καταφυγίων και η στάθμευση αρμάτων μάχης σε τάφρους δεν φαντάζει απλώς ξεπερασμένη, αλλά παλαιολιθική.

Αν είναι έτσι, όμως, γιατί οι στρατοί του κόσμου συνεχίζουν να εκπαιδεύουν τους άνδρες τους στην κατασκευή οχυρωματικών έργων; Ακόμα και οι μεγάλες δυνάμεις της Δύσης συνεχίζουν να προβάλλουν οπτικοακουστικό υλικό, όπου γίνεται λόγος για λάκκους, φτυάρια και γαιόσακους –σαν να προετοιμάζονται για μια ενδεχόμενη επιστροφή στην προβιομηχανική περίοδο. Πρόκειται για αναχρονισμό ή η επικαιρότητα έχει επαναφέρει αυτές τις τακτικές στο προσκήνιο;

Κατ’ αρχάς, ας σημειωθεί ότι δεν βιώνουμε την επιστροφή του πολέμου των χαρακωμάτων. Το Ντονμπάς δεν είναι η Φλάνδρα, ούτε η Χερσώνα το Βερντέν. Στην Ουκρανία δεν χρησιμοποιούνται επαναληπτικά τυφέκια, αλλά βλήματα τύπου Javelin και άρματα μάχης Leopard. Βέβαια, οι ομοιότητες είναι διαβολικές· πέρα από τις φωτογραφίες με ρωσικά τυφέκια Mosin-Nagant από τον καιρό των Τσάρων που διαρρέουν στο διαδίκτυο, το σύγχρονο αδιέξοδο οφείλεται στην αδυναμία κάποιας από τις δύο πλευρές να υπερισχύσει.

Οι μεν Ουκρανοί προβάλλουν λυσσαλέα αντίσταση και, με την υλική υποστήριξη της Δύσης, έχουν ανακτήσει αρκετό από το χαμένο έδαφος. Ωστόσο, δεν διαθέτουν το μέγεθος των δυνάμεων που απαιτείται για την έξωση των εχθρικών δυνάμεων. Οι δε Ρώσοι έχουν το πλεονέκτημα να αντλούν άνδρες από μια ανεξάντλητη δεξαμενή προσωπικού, αλλά στερούνται της υλικοτεχνικής και λογιστικής υποδομής που απαιτείται για την κατάκτηση της γείτονος χώρας.

Η τραγική ανεπάρκεια του ρωσικού λογιστικού μηχανισμού αποκαλύφθηκε ήδη από τους πρώτους μήνες του πολέμου. Το ίδιο και τα όρια της ουκρανικής αντίστασης, τουλάχιστον προς το παρόν. Οι δύο πλευρές έχουν παγιδευτεί σε έναν φαύλο κύκλο. Ο αγώνας των Ουκρανών βασίζεται στην προμήθεια εξοπλισμών από τις ΗΠΑ και την ΕΕ, ενώ οι Ρώσοι αναγκάζονται να επαναφέρουν άρματα και πυραύλους της σοβιετικής περιόδου, επειδή οι σύγχρονοι εξοπλισμοί τους καταστράφηκαν στα πρώτα στάδια του πολέμου.

Ποιος ξέρει; Με λίγη τύχη, οι οικονομικές κυρώσεις και ο κοινωνικός αναβρασμός μπορεί να οδηγήσουν τον Πρόεδρο Πούτιν σε παραίτηση, όπως ο ναυτικός αποκλεισμός της Γερμανίας ανάγκασε τον Κάιζερ να παραδώσει το στέμμα. Το μόνο σίγουρο είναι πως, όταν μια μεγάλη δύναμη οδεύει απροετοίμαστη προς πόλεμο, οι αμυνόμενοι θα καταφεύγουν με επιτυχία στις τακτικές του παρελθόντος.

Ο κ. Βασίλειος Οικονόμου είναι πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και κάτοχος μεταπτυχιακού στον τομέα Ευρωπαϊκής Ιστορίας του ΕΚΠΑ.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΡΩΣΙΑΣ–ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΕΩΣ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ

ΤΩΝ ΤΣΑΡΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΣΣΔ

Η ακτινογραφία μιας σύγκρουσης

Ανταγωνισμός και συγκρούσεις από τους Ρως έως το ανεξάρτητο κράτος της Ουκρανίας.

H ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ (1828-1831)

Γεγονότα και αναδιοργάνωση του Ελληνικού Στρατού

Ο πρώτος Κυβερνήτης του νέου ελληνικού κράτους θέτει τις βάσεις για τη δημιουργία Ελληνικού Τακτικού Στρατού.

ΒΡΕΤΑΝΙΚΑ ΑΕΡΟΠΛΟΙΑ (1914-1930)

Η δράση τους σε πόλεμο και ειρήνη

Τα ένδοξα μικρά αεροσκάφη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και η σύντομη μεσοπολεμική πορεία τους.

Η ΙΤΑΛΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ ΤΗΣ ΣΟΥΔΑΣ

Μια άγνωστη επιχείρηση κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου

Ιταλικά σκάφη ειδικών αποστολών επιτίθενται στους Βρετανούς δύο μήνες πριν από την κομβική Μάχη της Κρήτης.

ΜΙΣΕΛ ΝΕΫ

Ο «ερυθρός λέοντας» της Μεγάλης Στρατιάς

Ο ήρωας της Μεγάλης Στρατιάς του Ναπολέοντα αποδεικνύει το θάρρος του από τα πεδία των μαχών έως την καταδίκη του σε θάνατο.