Στις 8 Μαρτίου 2023, στη μεγαλειώδη συγκέντρωση για την τραγωδία των Τεμπών στο Σύνταγμα, οι ομιλίες ξεκίνησαν με την απαγγελία του ποιήματος του Γιάννη Ρίτσου «Σχήμα της απουσίας ΙΙ», που μιλά για τα νεκρά παιδιά που δεν φεύγουν ποτέ από το σπίτι τους (Υδρία. Ελεγεία για μια σύντομη άνοιξη, 1957). Εξήντα και περισσότερα χρόνια αφότου γράφτηκε το συγκεκριμένο ποίημα, ανασύρθηκε από τη συλλογική μνήμη ως καθολικός και οικουμενικός λόγος του συλλογικού πένθους. Και στην περίπτωση αυτή, όπως και σε τόσες άλλες, η μεγάλη ποίηση ήρθε ως αυτονόητη απάντηση στα ερωτήματα και τις αγωνίες της κρίσιμης στιγμής. Θέτοντας ξανά το ζήτημα της δύναμης και της δυναμικής της ποίησης στην επικοινωνία της με το ευρύ κοινό –ένα εξ ορισμού πολιτικό ζήτημα που μόνο πολιτική είναι η πραγμάτευσή του.
Κι όμως το συγκεκριμένο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου δεν είναι πολιτικό, ούτε πολύ περισσότερο επικαιρικό. Δεν σχολιάζει την πολιτική συνθήκη. Σημασιοδοτείται πολιτικά στα νέα συμφραζόμενα, τη σύγχρονη, τραγική συλλογική συνθήκη –και η τραγικότητα δεν έγκειται μόνο στο πένθος για όλους αυτούς τους ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους στο δυστύχημα, στα τόσα νεαρά παιδιά που έφυγαν άδικα και πρόωρα, αλλά και στο υποκείμενο, διαρκές έγκλημα που τείνει, επί μακρόν, να αγνοείται, να περνά απαρατήρητο, ως μέρος μιας αφόρητης κι αθέατης βίας στον καθ’ ημέραν βίο. Είναι η σκληρή πραγματικότητα μιας αμείλικτης εποχής, που φέρνει στον νου εκείνη στην οποία επέστρεφε ο Ρεμπώ στον «Αποχαιρετισμό» του (Μια εποχή στην κόλαση), εγκαταλείποντας τις πλάνες του και διεκδικώντας την αλήθεια σε μια μόνο ψυχή και ένα σώμα:  «Εγώ! εγώ ο αυτοαποκαλούμενος μάγος ή άγγελος, απαλλαγμένος από κάθε ηθική, επιστρέφω στη γη να επιτελέσω ένα χρέος, και να αγκαλιάσω τη σκληρή πραγματικότητα! […] Ναι, η εποχή που ανατέλλει είναι τουλάχιστον αμείλικτη».
Την πολύπλοκη σχέση που η ποίηση διατηρεί -από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας- με την πολιτική διερευνά το αφιέρωμά μας στο παρόν τεύχος, με αναφορά στο έργο των ποιητών και ποιητριών της νέας χιλιετίας. Συζητά τη θέση της ιστορίας, της μνήμης, αλλά και του καιρού στην πολύμορφη ποίηση των νεοτέρων, που εμφανίστηκαν στα γράμματα μετά το 2000 και πορεύτηκαν και πορεύονται με παρέες, όπως και τόσοι παλαιότεροι, πέρα από ρεύματα και γενιές. Με όρους προφανώς ενδεικτικούς, σε επίπεδο παραδειγμάτων και, κυρίως, ερωτημάτων, και από διαφορετικές σκοπιές προσπαθεί να προσδιορίσει το νόημα της πολιτικής στην ποίηση στη δική μας αμείλικτη εποχή. Η συζήτηση αυτή δεν κλείνει εδώ. Θα επανέλθουμε σε επόμενα τεύχη, εξετάζοντας και άλλες πτυχές της πολιτικής στη νεότερη ποίηση και δίνοντας τον λόγο στους ποιητές και τις ποιήτριες. Θα επανέλθουμε και στη συζήτηση που το περιοδικό διοργανώνει στις 11 Μαΐου για τις προκείμενες της νεότερης ποιητικής δημιουργίας και την κριτική της πρόσληψη, στην οποία ελπίζουμε να σας έχουμε κοντά μας. Στο μεταξύ, συνεχίζουμε να παρακολουθούμε συνολικά την αξιόλογη ποιητική παραγωγή, να συνεισφέρουμε στην κριτική πρόσληψή της, με την αισθητική διάσταση στο επίκεντρο,  να ξανασυστήνουμε ή να παρουσιάζουμε ποιητικές φωνές που έχει νόημα να τις γνωρίσουμε, εξερευνώντας το ποιητικό πεδίο εντός και εκτός της ελληνικής γλώσσας, στη δημιουργική συνομιλία του με τις άλλες τέχνες και τον κόσμο.
Αυτής της συνομιλίας εξαίρετο παράδειγμα αποτελεί το ντοκιμαντέρ «Το Γελαστό Παιδί», του Alan Gilsenan, σε σενάριο του σημαντικού ιρλανδού ποιητή Theo Dorgan, του οποίου το σημείωμα για την ταινία είχαμε δημοσιεύσει σε προηγούμενο τεύχος. Προβλήθηκε στο 25o Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (2023) και κέρδισε ήδη το βραβείο του κοινού. Μιλώντας για τις απρόσμενες διαδρομές της ποίησης και τους τόπους συνάντησης που αυτή δημιουργεί, η ταινία σχολιάζει με τον πιο καίριο και δραστικό τρόπο τη δυναμική του ποιητικού λόγου μέσα στον μεγάλο κόσμο. Αναζητήστε την κι ας υποδεχτούμε με τον φωτεινό της λόγο την άνοιξη.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

ΤΙΤΙΚΑ ΔΗΜΗΤΡΟΥΛΙΑ, ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ,
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, ΒΑΣΙΛΗΣ ΖΗΛΑΚΟΣ,
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΛ ΓΚΕΝΤΙ, ΜΑΡΙΑ Ν. ΨΑΧΟΥ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
—Γιώργος Μαρκόπουλος—

ΑΕΝΑΗ ΑΝΑΚΥΚΛΗΣΗ
—Γιάννης Στρούμπας—

ΤΟ ΡΟΔΟ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
—Παναγιώτης Βούζης—

ΔΥΟ ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ
—Γιώργος Λίλλης—

Adelaide Crapsey
—Εισαγωγή-Μετάφραση: Σπύρος Θεριανός—

Maria Jastrzębska
—Μετάφραση: Μαίρη Ορφανού—

Αδημοσίευτα ποιήματα των:
ΑΡΙΣΤΕΑΣ ΠΑΠΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ, ΓΙΑΝΝΗ ΤΖΑΝΕΤΑΚΗ
ΕΦΗΣ ΚΑΤΣΟΥΡΟΥ, ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΠΑΡΙΣΗ, ΕΙΡΗΝΗΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΗ