Στις 11 Νοεμβρίου 2013 τα Ποιητικά απένειμαν για δεύτερη φορά το βραβείο μεταφρασμένης ποίησης «Άρης Αλεξάνδρου», υπό την αιγίδα και πάλι της Γενικής Διεύθυνσης Μετάφρασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η κριτική επιτροπή του βραβείου εξέτασε τη φετινή ποιητική μεταφραστική παραγωγή και διαπίστωσε αφενός τη μείωση των βιβλίων μεταφρασμένης ποίησης (ωστόσο, πολλές μεταφράσεις εκδίδονται πλέον στο διαδίκτυο και δεν συμπεριλαμβάνονταν, ως φέτος τουλάχιστον, στο προς εξέταση σώμα) και αφετέρου την υψηλή ποιότητά τους. Πλάι στους κλασικούς, που συνεχίζουν να μεταφράζονται και να αναμεταφράζονται -όπως ο Ρίλκε, του οποίου την τελευταία μόνο διετία είχαμε 9 μεταφράσεις (αν τις μετράμε όλες) και τρεις τουλάχιστον των «Ελεγειών του Ντουίνο»-, μεταφράζονται σημαντικά νεότερα και σύγχρονα έργα και οι μεταφράσεις, υιοθετώντας διαφορετικές στρατηγικές, παρουσιάζουν ωστόσο μεγάλο ενδιαφέρον. Οι μεταφράσεις, άλλωστε, είναι γνωστό ότι εισάγουν δυνάμει την καινοτομία στο λογοτεχνικό σύστημα και ο ρόλος τους είναι κεντρικός για την εξέλιξή του.
Οι διαφορετικές στρατηγικές, όπως εφαρμόζονται στη μετάφραση συγκεκριμένων κειμένων, πάντως, απαντώντας εμπράκτως στο κλασικό ερώτημα «αν μεταφράζεται η ποίηση», αποτέλεσαν αφορμή μεγάλης συζήτησης στην επιτροπή. Από τη μια ελευθερία απέναντι στο πρωτότυπο, αναδημιουργία και δεύτερη γραφή, από την άλλη δέος και απόλυτα πιστή αναπαραγωγή. Κλασικό δίπολο της συζήτησης σχετικά με την ποίηση, οι δυο αυτές επιλογές βρήκαν ωραία εφαρμογή στα κείμενα που εξέτασε, όπως επίσης και πολλές ενδιάμεσες επιλογές.
Ο σύντομος κατάλογος της Επιτροπής περιέλαβε αξιόλογα έργα και αυτό δυσχέρανε την τελική επιλογή. Δεν είναι τυχαίο ότι το αποτέλεσμα βγήκε διά του σταδιακού αποκλεισμού, με πολύ μικρές διαφορές. Το βραβείο τελικά απονεμήθηκε κατά πλειοψηφία στον Συμεών Σταμπουλού, για το εξαιρετικά ενδιαφέρον μεταφραστικό εγχείρημα του Οι ελεγείες από το Ντουίνο του Ράινερ Μαρία Ρίλκε (εκδόσεις Στιγμή).
Ο Συμεών Σταμπουλού ακολουθεί, αναπλάθει δημιουργικά το κείμενο στη νέα γλώσσα. Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί εξαίρετο, στο βαθμό που θα το κρίνουμε ως ελληνική ποίηση. Ο Σταμπουλού ακολουθεί τις ποιητικές πρακτικές του Ρίλκε: διακριτική μουσικότητα, διαύγεια στη διατύπωση και κυρίως εκείνη την τακτική συναισθηματικού αιφνιδιασμού που δίνει στον Ρίλκε την μαγεία του. Ωστόσο, αφού καταπιάστηκε να αναπλάσει στα ελληνικά ένα τέτοιο έργο μας υποχρεώνει να συγκρίνουμε το τελικό αποτέλεσμα, όχι τμηματικά, αλλά συνολικά με το πρωτότυπο. Δεν φτάνει την αξία του, αλλά παραμένει μια πολύ εντυπωσιακή δουλειά στις Ελεγείες διαχρονικά.
Η απονομή έγινε στο Polis Art Cafe και ακολούθησε μια συζήτηση ανάμεσα στον ποιητή και μεταφραστή Στρατή Πασχάλη, τη μεταφράστρια Έφη Γιαννοπούλου και τον επίσης μεταφραστή πέρα από κριτικό Αλέξη Ζήρα, ο οποίος συντόνιζε, σχετικά με τις διαφορές στη μετάφραση της ποίησης και της πεζογραφίας (οι ομοιότητες μάλλον υπερτερούν, όπως αποδείχτηκε), αλλά και ποικίλες πτυχές του μεταφραστικού φαινομένου (λόγου χάρη έμμεση μετάφραση, μετάφραση δηλαδή με τη διαμεσολάβηση άλλης γλώσσας) αλλά και της μεταφραστικής διαδικασίας (μετάφραση του πολιτισμικού στοιχείου αλλά και του ρυθμού για παράδειγμα). Διαβάστηκε επίσης ένα κείμενο του Γιώργου Κεντρωτή, που κάτι απρόοπτο τον εμπόδισε να συμμετάσχει στη συζήτηση.
Τα Ποιητικά πιστεύουν, προσδοκούν και ελπίζουν ότι το συγκεκριμένο βραβείο θα ριζώσει και θα αποδώσει καρπούς, υπό την έννοια ότι θα διατηρήσει ανοιχτή τη συζήτηση για τον κεντρικό ρόλο της μεταφρασμένης ποίησης σε μια μικρή λογοτεχνία όπως είναι η ελληνική. Για τον λόγο αυτό, σκοπεύει να διευρύνει, υπό κάποιες προϋποθέσεις, το προς εξέταση σώμα μεταφράσεων με ηλεκτρονικές εκδόσεις. Οι σχετικές λεπτομέρειες θα ανακοινωθούν στο επόμενο τεύχος, προκειμένου να ολοκληρωθεί η σχετική μελέτη που διεξάγεται αυτή τη στιγμή και να είναι σαφείς οι όροι και για τους συμμετέχοντες και για την επιτροπή. Καλά Χριστούγεννα και ευτυχισμένος ο καινούργιος χρόνος!
0
Αγορά
