1. «Η ΚΑΤΑΣΚΟΠΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΗ»
Το μόνο που ήθελε ο Χάρι Τρούμαν ήταν μια εφημερίδα.
Όταν, μετά τον θάνατο του Προέδρου Φράνκλιν Ντ. Ρούσβελτ, στις 12 Απριλίου του 1945, μπήκε σαν σίφουνας στον Λευκό Οίκο, δεν γνώριζε τίποτα για το πρόγραμμα ανάπτυξης της ατομικής βόμβας και τις προθέσεις των Σοβιετικών συμμάχων του. Χρειαζόταν πληροφορίες, για να ασκήσει την εξουσία του.
«Όταν ανέλαβα τα καθήκοντά μου»,$1 έγραψε, χρόνια αργότερα, σ’ έναν φίλο του, «ο Πρόεδρος δεν είχε στη διάθεσή του τα απαραίτητα μέσα για τη συστηματοποίηση των πληροφοριών, που συλλέγονταν ανά την υφήλιο». Ο Roosevelt είχε ιδρύσει το OSS (Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών) –με επικεφαλής τον Στρατηγό William J. Donovan– ως αμερικανική υπηρεσία πληροφοριών σε καιρό πολέμου. Όμως, το OSS του Donovan δεν έμελλε να λειτουργήσει για πολύ καιρό. Η CIA, η νέα Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών, που γεννήθηκε από τις στάχτες του OSS, θα έπρεπε, σύμφωνα με τις επιθυμίες του Τρούμαν, να λειτουργήσει αποκλειστικά ως πρακτορείο ειδήσεων παγκοσμίου βεληνεκούς, που θα συνέτασσε ημερήσια ενημερωτικά δελτία. «Δεν ήταν στις προθέσεις μας να αναπτύξει η CIA κατασκοπευτική δράση!» έγραψε. «Μοναδική αποστολή της θα ήταν η συστηματική ενημέρωση του Προέδρου, για τις εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο». Ο Τρούμαν επανέλαβε με έμφαση πως δεν θέλησε σε καμία περίπτωση «να λειτουργήσει η CIA ως υπηρεσία κατασκοπίας. Κάτι τέτοιο δεν ήταν καθόλου στις προθέσεις μας, όταν ιδρύθηκε η συγκεκριμένη υπηρεσία».
Το όραμα του Τρούμαν υπονομεύτηκε εξαρχής.
* * *
«Σε έναν παγκόσμιο και ολοκληρωτικό πόλεμο»,$2 πίστευε ο Στρατηγός Donovan, «η κατασκοπία πρέπει να είναι παγκόσμια και ολοκληρωτική». Σε επιστολή του προς τον Πρόεδρο Ρούσβελτ, στις 18 Νοεμβρίου του 1944, πρότεινε τη δημιουργία μιας «Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών» σε καιρό ειρήνης. Είχε αρχίσει να καταστρώνει το σχέδιό του από το προηγούμενο έτος, με εντολή του Αντιστράτηγου Walter Bedell Smith, αρχηγού του επιτελείου του Στρατηγού Ντουάιτ Ντ. Αϊζενχάουερ, ο οποίος αναζητούσε τρόπο ενσωμάτωσης του OSS στο στρατιωτικό οργανισμό των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Ο Donovan έγραψε στον Πρόεδρο ότι θα μπορούσε να ενημερώνεται ανά πάσα στιγμή για «τις δυνατότητες, τις προθέσεις και τις δραστηριότητες των ξένων κρατών», ενώ θα είχε τη δυνατότητα να διεξάγει «επιχειρήσεις υπονομευτικού χαρακτήρα στο εξωτερικό»$3 εναντίον των εχθρών της Αμερικής. Το προσωπικό του OSS δεν είχε υπερβεί ποτέ τον αριθμό των δεκατριών χιλιάδων: ούτε καν μια μεραρχία του Στρατού Ξηράς. Όμως, η υπηρεσία που οραματιζόταν ο Donovan θα ήταν ο δικός του στρατός, μια δύναμη που θα αντιμετώπιζε με επιδεξιότητα τον κομμουνισμό, θα προστάτευε την Αμερική από επιθέσεις και θα ανέπτυσσε κατασκοπευτική δράση για λογαριασμό του Λευκού Οίκου. Ο Donovan προέτρεψε τον Πρόεδρο να «ναυπηγήσει αμέσως την καρίνα του πλοίου».$4 Φυσικά, φιλοδοξούσε να γίνει ο καπετάνιος του.
Γνωστός ως «Άγριος Μπιλ», παρατσούκλι που είχε κι ένας γρήγορος αλλά απρόβλεπτος παίκτης του μπέιζμπολ, ο οποίος διετέλεσε προπονητής της ομάδας Yankees της Νέας Υόρκης από το 1915 έως το 1917, ο Donovan ήταν ένας γενναίος βετεράνος –είχε τιμηθεί με το Μετάλλιο Τιμής του Κογκρέσου για τον ηρωισμό που είχε επιδείξει στα χαρακώματα της Γαλλίας στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου– αλλά και ένας ανεπαρκής πολιτικός. Ελάχιστοι στρατηγοί και ναύαρχοι τον εμπιστεύονταν. Τους τρόμαζε η ιδέα να στελεχωθεί μια υπηρεσία κατασκοπίας με ένα συνονθύλευμα χρηματιστών της Wall Street, διανοουμένων που είχαν αποφοιτήσει από σπουδαία πανεπιστήμια, τυχοδιωκτών, διαφημιστών, δημοσιογράφων, κασκαντέρ, διαρρηκτών και απατεώνων.
Το OSS είχε συγκροτήσει ένα αποκλειστικά αμερικανικής προέλευσης κλιμάκιο αναλυτών πληροφοριών, αλλά το ενδιαφέρον του Donovan και του Allen W. Dulles, του διαπρεπέστερου των αξιωματικών του, ήταν στραμμένο στην κατασκοπία και τη δολιοφθορά: πεδία στα οποία οι Αμερικανοί ήταν ερασιτέχνες. Ο Donovan υπολόγιζε στις βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών για τη μύηση των ανδρών του στις σκοτεινές αυτές υποθέσεις. Οι γενναιότεροι μαχητές του OSS, εκείνοι που το όνομά τους γινόταν θρύλος, ήταν όσοι έπεφταν με αλεξίπτωτο πίσω από τις γραμμές του εχθρού, προκειμένου να διακινήσουν όπλα, να ανατινάξουν γέφυρες και να συνεργαστούν με τα αντιστασιακά κινήματα στη Γαλλία και τα Βαλκάνια εναντίον των Ναζί. Κατά το τελευταίο έτος του πολέμου, με τις δυνάμεις του διεσπαρμένες στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική και την Ασία, ο Donovan διέταξε να ριφθούν οι άνδρες του με αλεξίπτωτο στην ίδια τη Γερμανία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να επιβιώσει μόνο ένα από τα είκοσι ένα ζεύγη πρακτόρων που εισήλθαν στη Γερμανία. Τέτοιου είδους αποστολές ονειρευόταν ο Στρατηγός Donovan σε καθημερινή βάση – άλλες ριψοκίνδυνες κι άλλες εσφαλμένες.
«Η φαντασία του ήταν απεριόριστη»,$5 έλεγε το δεξί χέρι του, ο David K. E. Bruce, μετέπειτα πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών στη Γαλλία, τη Γερμανία και την Αγγλία. «Οι ιδέες ήταν το αγαπημένο παιχνίδι του. Οι έντονες συγκινήσεις τον έκαναν να ξεφυσά σαν άλογο κούρσας. Αλίμονο στον αξιωματικό που θα απέρριπτε ένα σχέδιο, επειδή, εκ πρώτης όψεως, φαινόταν γελοίο ή, έστω, ασυνήθιστο. Επί σειράν κοπιαστικών εβδομάδων, κατόπιν εντολής του, εξέταζα το ενδεχόμενο να χρησιμοποιηθούν νυχτερίδες που θα προέρχονταν από σπήλαια της Δύσης, προκειμένου να καταστραφεί το Τόκιο» – το εν λόγω σχέδιο προέβλεπε να γεμίσουν τον ουρανό της πόλης νυχτερίδες που θα έφεραν στη ράχη τους εμπρηστικές βόμβες. Αυτό ήταν το πνεύμα που κυριαρχούσε στο OSS.
Ο Πρόεδρος Ρούσβελτ ανέκαθεν διατηρούσε επιφυλάξεις για τον Donovan. Στις αρχές του 1945 είχε δώσει εντολή στον υπεύθυνο στρατιωτικών υποθέσεων του Λευκού Οίκου, Συνταγματάρχη Richard Park, Jr., να διεξαγάγει μια απόρρητη έρευνα για τις επιχειρήσεις του OSS κατά τη διάρκεια του πολέμου. Όταν ο Park άρχισε την έρευνά του, διαρροές από το Λευκό Οίκο τροφοδότησαν τα πρωτοσέλιδα εφημερίδων στη Νέα Υόρκη, το Σικάγο και την Ουάσινγκτον· σύμφωνα με αυτά τα πρωτοσέλιδα, ο Donovan επιθυμούσε να δημιουργήσει μια «Αμερικανική Γκεστάπο». Όταν δημοσιεύτηκαν οι ειδήσεις αυτές, ο Πρόεδρος συνέστησε στον Donovan να ξεχάσει αυτό το ενδεχόμενο. Στις 6 Μαρτίου 1945 το Συμβούλιο Αρχηγών Γενικών Επιτελείων έβαλε επισήμως στο ράφι τα σχέδια αυτά.
Οι αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων ήθελαν η νέα υπηρεσία κατασκοπίας να υπηρετεί το Πεντάγωνο και όχι τον Πρόεδρο. Αυτό που είχαν κατά νου ήταν μια υπηρεσία στελεχωμένη από συνταγματάρχες και υπαλλήλους γραφείου, η οποία θα φιλτράριζε τις πληροφορίες που θα συνέλεγαν οι ακόλουθοι πρεσβείας, οι διπλωμάτες και οι κατάσκοποι, προς όφελος των στρατηγών τεσσάρων αστέρων. Η μάχη για τον έλεγχο της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών, που έμελλε να συνεχιστεί επί τρεις γενιές, είχε ξεκινήσει.
«ΚΑΤΙ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ»
Το κύρος του OSS στο εσωτερικό της χώρας ήταν περιορισμένο, ενώ ακόμη χειρότερη ήταν η κατάσταση στους κόλπους του Πενταγώνου. Το OSS του Donovan δεν είχε πρόσβαση στα πλέον σημαντικά υποκλαπέντα μηνύματα των Ιαπώνων και των Γερμανών. Ανώτατοι Αμερικανοί στρατιωτικοί θεωρούσαν ότι μια ανεξάρτητη (μη στρατιωτική) πολιτική υπηρεσία πληροφοριών, υπό την ηγεσία του Donovan και με άμεση πρόσβαση στον Πρόεδρο, θα ήταν, σύμφωνα με τα λόγια του Υποστρατήγου Clayton Bissell, Υποδιευθυντή της Διεύθυνσης Πληροφοριών του Γενικού Επιτελείου Στρατού, «ένα εξαιρετικά επικίνδυνο πράγμα σε μια δημοκρατία».$6
Πολλοί από τους προαναφερθέντες στρατιωτικούς είχαν πιαστεί στον ύπνο στο Περλ Χάρμπορ. Πολύ πριν από το ξημέρωμα της 7ης Δεκεμβρίου 1941 οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις είχαν καταφέρει να αποκρυπτογραφήσουν ορισμένα κωδικοποιημένα μηνύματα των Ιαπώνων. Κατά συνέπεια, γνώριζαν ότι ήταν πιθανή μια ιαπωνική επίθεση, αλλά σε καμία περίπτωση δεν φαντάστηκαν ότι οι Ιάπωνες θα προέβαιναν σε μια τόσο παρακινδυνευμένη ενέργεια. Τα αποκρυπτογραφημένα μηνύματα ήταν απόρρητα, κι έτσι οι κατά τόπους διοικητές δεν έλαβαν σχετική ενημέρωση. Οι αντιπαλότητες στους κόλπους του αμερικανικού στρατεύματος είχαν ως αποτέλεσμα τον κατακερματισμό, την απόκρυψη και τη διασπορά των πληροφοριών. Κανείς δεν κατόρθωσε να έχει μια ολοκληρωμένη εικόνα των εξελίξεων, διότι κανείς δεν είχε στη διάθεσή του όλα τα κομμάτια του παζλ. Μόνο μετά τη λήξη του πολέμου το Κογκρέσο διερεύνησε τους λόγους για τους οποίους το αμερικανικό έθνος είχε καταληφθεί εξαπίνης, και μόνον τότε έγινε σαφές ότι η χώρα χρειαζόταν ένα νέο σύστημα προκειμένου να μην ξανασυμβεί αυτό.
Πριν από το Περλ Χάρμπορ οι πληροφορίες που είχαν στη διάθεσή τους οι Αμερικανοί αναφορικά με μεγάλα τμήματα της υδρογείου φυλάσσονταν σε λιγοστές ξύλινες αρχειοθήκες$7 του State Department. Οι μοναδικές αμερικανικές πηγές ήταν μερικές δεκάδες πρεσβευτές και στρατιωτικοί ακόλουθοι. Την άνοιξη του 1945 οι Ηνωμένες Πολιτείες δε γνώριζαν σχεδόν τίποτα για τη Σοβιετική Ένωση, ενώ η εικόνα που είχαν για τον υπόλοιπο κόσμο δεν ήταν πολύ καλύτερη.
Ο Φράνκλιν Ρούσβελτ ήταν ο μόνος άνθρωπος που θα μπορούσε να αναβιώσει το όραμα του Donovan για μια οξυδερκή, παντοδύναμη αμερικανική υπηρεσία πληροφοριών. Όταν πέθανε ο Roosevelt, στις 12 Απριλίου, ο Donovan έχασε τις ελπίδες του για τις κατοπινές εξελίξεις. Αφού πέρασε τη μισή νύχτα$8 στο δωμάτιό του θρηνώντας για τον Πρόεδρο, κατέβηκε περίλυπος στην αίθουσα υποδοχής του ξενοδοχείου Ritz, που ήταν το αγαπημένο στέκι του στο απελευθερωμένο Παρίσι, και πήρε πρωινό με τον William J. Casey, αξιωματικό του OSS και κατοπινό διοικητή της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών.
«Τι πιστεύεις ότι σημαίνει το γεγονός αυτό για την οργάνωση;»$9 ρώτησε ο Casey.
«Φοβάμαι ότι είναι μάλλον το τέλος», απάντησε ο Donovan.
Την ίδια ημέρα ο Συνταγματάρχης Park υπέβαλε την άκρως απόρρητη έκθεσή του για το OSS στον νέο Αμερικανό Πρόεδρο. Η έκθεση αυτή, η οποία αποχαρακτηρίστηκε πλήρως μόνο μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου, ήταν ένα φονικό όπλο από πολιτικής απόψεως, τελειοποιημένο από τους στρατιωτικούς και τον J. Edgar Hoover, διευθυντή του FBI από το 1924· ο Hoover απεχθανόταν τον Donovan και έτρεφε τις δικές του φιλοδοξίες αναφορικά με τη διοίκηση μιας υπηρεσίας πληροφοριών παγκοσμίου βεληνεκούς. Η έκθεση του Park εξάλειψε το ενδεχόμενο να εξακολουθήσει να υφίσταται το OSS ως τμήμα της αμερικανικής κυβέρνησης, διέλυσε τους ρομαντικούς μύθους που καλλιεργούσε ο Donovan, για να προστατεύσει τους μυστικούς πράκτορές του, και ενστάλαξε στον Χάρι Τρούμαν μια βαθιά και μόνιμη δυσπιστία για τις επιχειρήσεις των μυστικών υπηρεσιών. Το OSS είχε προξενήσει «σοβαρή βλάβη στους πολίτες, τα επιχειρηματικά συμφέροντα και τα εθνικά συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών», ανέφερε η έκθεση.$10
Ο Park δεν παραδέχθηκε ότι υπήρξε έστω και ένα περιστατικό μείζονος σημασίας που να φανερώνει ότι το OSS είχε βοηθήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να κερδίσουν τον πόλεμο· απεναντίας, απαρίθμησε χωρίς έλεος τις αποτυχημένες επιχειρήσεις του. Η εκπαίδευση των αξιωματικών του ήταν «ατελής και χωρίς συστηματική οργάνωση». Οι επικεφαλής των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών θεωρούσαν ότι οι Αμερικανοί μυστικοί πράκτορες ήταν «του χεριού τους». Στην Κίνα, ο εθνικιστής ηγέτης Chiang Kai-shek είχε κατορθώσει να χειραγωγήσει το OSS, προκειμένου να εξυπηρετήσει τα δικά του σχέδια. Γερμανοί κατάσκοποι είχαν παρεισφρήσει σε επιχειρήσεις του OSS σε ολόκληρη την Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική. Η ιαπωνική πρεσβεία στη Λισαβόνα είχε ανακαλύψει τα σχέδια των αξιωματικών του OSS για την υποκλοπή των κρυπτογραφικών κωδικών της· συνεπεία τούτου, οι Ιάπωνες άλλαξαν τους κρυπτογραφικούς κώδικές τους, γεγονός που «επέφερε την πλήρη απόκρυψη εξαιρετικά σημαντικών στρατιωτικών πληροφοριών» το καλοκαίρι του 1943. Ένας από τους πληροφοριοδότες του Park δήλωσε: «Είναι άγνωστο πόσες αμερικανικές απώλειες στον Ειρηνικό ήταν το τίμημα γι’ αυτήν την ανοησία από πλευράς του OSS». Σύμφωνα με τον Park, οι εσφαλμένες πληροφορίες που παρέσχε το OSS μετά την πτώση της Ρώμης, τον Ιούνιο του 1944, οδήγησαν χιλιάδες Γάλλους στρατιώτες σε μια παγίδα των Ναζί στη νήσο Έλβα· «το αποτέλεσμα των σφαλμάτων αυτών και των λανθασμένων υπολογισμών των εχθρικών δυνάμεων από το OSS ήταν να χάσουν τη ζωή τους περίπου 1.100 Γάλλοι στρατιώτες».
Πέραν των ανωτέρω, ο Park εξαπέλυσε προσωπική επίθεση εναντίον του Donovan. Στην έκθεσή του ανέφερε ότι κατά τη διάρκεια μιας δεξίωσης που είχε λάβει χώρα στο Βουκουρέστι ο στρατηγός είχε χάσει ένα χαρτοφύλακα, ο οποίος «παραδόθηκε στην Γκεστάπο από μια Ρουμάνα χορεύτρια». Το σύστημα προσλήψεων και προαγωγών στις ανώτερες βαθμίδες της ιεραρχίας του OSS δεν ήταν αξιοκρατικό, αλλά βασιζόταν σε ένα δίκτυο παλαιών γνωριμιών από τη Wall Street και την αμερικανική κοινωνική ελίτ. Ο Donovan είχε τοποθετήσει άνδρες του σε απομακρυσμένες περιοχές όπως η Λιβερία, χωρίς να ενδιαφερθεί ακολούθως για την τύχη τους. Κατόπιν λανθασμένης διαταγής του, καταδρομείς είχαν ριφθεί με αλεξίπτωτο στην ουδέτερη Σουηδία. Είχε αναθέσει σε άνδρες του τη φρούρηση μιας κατειλημμένης γερμανικής αποθήκης πυρομαχικών στη Γαλλία, η οποία στη συνέχεια ανατινάχτηκε μαζί με τη φρουρά.
Ο Συνταγματάρχης Park αναγνώρισε ότι οι άνδρες του Donovan είχαν διεξαγάγει ορισμένες επιτυχείς επιχειρήσεις δολιοφθοράς και είχαν καταφέρει να διασώσουν κάποιους Αμερικανούς πιλότους των οποίων τα αεροσκάφη είχαν καταρριφθεί. Ανέφερε ότι οι άνδρες του τμήματος έρευνας και ανάλυσης του OSS είχαν κάνει «εξαιρετική δουλειά», καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι οι αναλυτές θα ήταν δυνατόν να απασχοληθούν στο State Department κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Όμως, τα υπόλοιπα στελέχη του OSS θα έπρεπε να αποχωρήσουν. «Το σχεδόν απελπιστικό επίπεδο του προσωπικού του OSS», προειδοποίησε ο Park, «καθιστά αδιανόητη τη χρησιμοποίησή του ως μυστικής υπηρεσίας πληροφοριών στο μεταπολεμικό κόσμο».
Μετά τη συνθηκολόγηση της ναζιστικής Γερμανίας, ο Donovan επέστρεψε στην Ουάσινγκτον, προκειμένου να επιχειρήσει να διασώσει τη δική του υπηρεσία κατασκοπίας. Ο μήνας του πένθους για τον Πρόεδρο Ρούσβελτ έδινε πλέον τη θέση του σε ένα φρενήρη ανταγωνισμό για την εξουσία. Στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου, στις 14 Μαΐου, ο Χάρι Τρούμαν αφιέρωσε λιγότερο από ένα τέταρτο της ώρας στον Donovan, ο οποίος εξέθεσε το σχέδιό του για τον έλεγχο του κομμουνισμού μέσω της υπονόμευσης του Κρεμλίνου. Ο Πρόεδρος τον απέπεμψε με συνοπτικές διαδικασίες.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού ο Donovan υπερασπίστηκε τον εαυτό του στο Κογκρέσο και στον Τύπο. Τελικά, στις 25 Αυγούστου, είπε στον Τρούμαν ότι έπρεπε να διαλέξει ανάμεσα στη γνώση και την άγνοια. Προειδοποίησε τον Πρόεδρο ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «δεν έχουν αυτή τη στιγμή στη διάθεσή τους ένα συστηματοποιημένο δίκτυο πληροφοριών». «Τα μειονεκτήματα και οι κίνδυνοι$11 που απορρέουν από την εν λόγω κατάσταση τυγχάνουν γενικής παραδοχής».
Ο Donovan ήλπιζε ότι θα κατόρθωνε, με παροτρύνσεις και κολακείες, να πείσει τον Τρούμαν, έναν άνθρωπο που ανέκαθεν αντιμετώπιζε με αλαζονική περιφρόνηση, να προβεί στην ίδρυση της CIA. Όμως, ο διοικητής του OSS είχε εσφαλμένη άποψη για τον ίδιον τον Πρόεδρό του. Ο Τρούμαν έκρινε ότι η υπηρεσία πληροφοριών που οραματιζόταν ο Donovan είχε τα γνωρίσματα μιας Γκεστάπο. Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1945, έξι εβδομάδες μετά τη ρίψη των αμερικανικών ατομικών βομβών στην Ιαπωνία, ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών έπαυσε τον Donovan και έδωσε εντολή να διαλυθεί το OSS εντός δέκα ημερών. Το τέλος της αμερικανικής υπηρεσίας κατασκοπίας ήταν γεγονός.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Τρούμαν προς David M. Noyes, 1η Δεκεμβρίου 1963, έγγραφα David M. Noyes, HSTL.
2. Donovan προς Joint Psychological Warfare Committee, 24 Οκτωβρίου 1942, NARA.
3. Donovan προς Roosevelt, “Substantive Authority Necessary in Establishment of a Central Intelligence Service”, 18 Νοεμβρίου 1944, αναδημοσιευθέν στο Thomas F. Troy, Donovan and the CIA, Frederick, MD, University Publications of America, 1981, σ. 445-447.
4. Donovan προς Ρούσβελτ, φάκελος OSS, αρχείο Γραμματέως Προέδρου, FDRL. Ο Roosevelt είπε κάποτε, ασφαλώς με μια δόση κακεντρέχειας, ότι ο Donovan θα μπορούσε να γίνει Πρόεδρος των ΗΠΑ, αν δεν ήταν Ιρλανδός, καθολικός και ρεπουμπλικανός.
5. Αναφορά σε ομιλία του Dulles, “William J. Donovan and the National Security”, άνευ χρονολογίας (πιθανώς το 1959), CIA/CSI.
6. Αυτή η φράση του Bissell αναφέρεται στο Troy, Donovan and the CIA, σ. 243. Αυτή ήταν μια ευρέως διαδεδομένη άποψη. Παρ’ όλα αυτά, ο Στρατός είχε υποπέσει σε σοβαρότερα σφάλματα κατά τη διάρκεια του πολέμου. Το διαπεραστικό βλέμμα του Υποστρατήγου George Strong, επικεφαλής της Διεύθυνσης Πληροφοριών του Γενικού Επιτελείου Στρατού, είχε στραφεί στο νεοσύστατο και ανεξάρτητο OSS του Donovan· ο Strong αποφάσισε να ιδρύσει τη δική του υπηρεσία πληροφοριών. Έδωσε εντολή στον Αρχηγό της Στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών του Υπουργείου Στρατιωτικών, Ταξίαρχο Hayes Kroner, να δημιουργήσει την υπηρεσία αυτήν τον Οκτώβριο του 1942. Ο Kroner, με τη σειρά του, απέσπασε από την υπηρεσία του Donovan έναν ατίθασο λοχαγό του Αμερικανικού Στρατού, ονόματι John Frenchy Grombach, και του ανέθεσε μια ασυνήθιστη αποστολή: να εστιάσει το ενδιαφέρον του σε κατασκοπευτικές και υπονομευτικές ενέργειες κατά των Ηνωμένων Πολιτειών από τους συμμάχους των Αμερικανών κατά τη διάρκεια του πολέμου, τους Βρετανούς και τους Σοβιετικούς. Ο Grombach ονόμασε την κατασκοπευτική μονάδα του «Pond» (αγγλ. Λιμνούλα). Η εν λόγω μονάδα, που δεν καθιστούσε γνωστή τη δραστηριότητά της σε κάποια ανώτερη αρχή, αυτοϋπονομεύτηκε από την παντελή αναξιοπιστία των εκθέσεών της. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του ίδιου του Grombach, το 80 τοις εκατό του έργου της κατέληγε στον κάλαθο των αχρήστων. Η σημαντικότερη επιτυχία της μονάδας του Grombach υπήρξε το γεγονός ότι κρατήθηκε μυστική. «Η ύπαρξή της δεν ήταν γνωστή», είπε ο Ταξίαρχος Kroner· μόνο μια χούφτα άνδρες, συμπεριλαμβανομένου «του ίδιου του Προέδρου, ο οποίος ήταν επιβεβλημένο να γνωρίζει, καθώς ήταν αναγκαία η έγκριση ορισμένων επιχειρήσεων από εκείνον, γνώριζαν ότι υπήρχε». Ωστόσο, οι φιλόδοξοι στόχοι που τέθηκαν για την υπηρεσία του Grombach αποτέλεσαν ορόσημο: «Δεν θα προέβαινε απλώς στη σύσταση μιας μυστικής υπηρεσίας πληροφοριών, που θα είχε στραμμένη την προσοχή της στις τρέχουσες πολεμικές επιχειρήσεις, αλλά θα έθετε και τα θεμέλια μιας μόνιμης, διορατικής μυστικής υπηρεσίας πληροφοριών, με ευρύ πεδίο δράσης», είπε ο Kroner. «Αυτή ήταν για την κυβέρνησή μας η απαρχή της υπηρεσίας πληροφοριών υψηλού επιπέδου, η απαρχή των μυστικών κατασκοπευτικών επιχειρήσεων». Βλ. Mark Stout, “The Pond: Running Agents for State, War, and the CIA”, Studies in Intelligence, τ. 48, αρ. 3, CIA/CSI.
7. Τον Οκτώβριο του 1941 ο Λοχαγός Dean Rusk, ο κατοπινός Υπουργός Εξωτερικών, έλαβε εντολή να οργανώσει ένα νέο τομέα της Στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, προκειμένου να καλυφθεί μια πολύ μεγάλη ζώνη της υφηλίου, από το Αφγανιστάν έως την Αυστραλία διαμέσου της Ινδίας. «Ό,τι κι αν ειπωθεί περί ελλείψεως πληροφοριών δεν συνιστά υπερβολή», είπε ο Rusk. «Κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της άγνοιας». Ζήτησε να δει τα αρχεία που διέθεταν οι Ηνωμένες Πολιτείες: «Μια κυρία προχωρημένης ηλικίας, ονόματι North, μου έδειξε μια αρχειοθήκη. Μέσα σε αυτήν την αρχειοθήκη βρισκόταν ένα αντίτυπο του τουριστικού οδηγού Murphy’s για την Ινδία και την Κεϋλάνη, το οποίο είχε χαρακτηριστεί «Εμπιστευτικό» –επειδή ήταν το μόνο διαθέσιμο, και επιθυμούσαν να τηρούνται ενήμεροι για την τύχη του– μια έκθεση αναφορικά με το Βρετανικό Στρατό στην Ινδία, που είχε συνταχθεί από στρατιωτικό ακόλουθο στο Λονδίνο το 1925, και ένας μεγάλος αριθμός αποκομμάτων της εφημερίδας The New York Times, που αρχειοθετούσε η κυρία North από την εποχή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου – κι αυτό ήταν όλο». Ο Rusk θυμόταν αργότερα ότι κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οι Αμερικανοί πιλότοι πετούσαν στα τυφλά όταν περνούσαν πάνω από την οροσειρά των Ιμαλαΐων, ενόσω ταξίδευαν από την Ινδία προς την Κίνα και αντιστρόφως: «Δεν είχαμε καν χάρτες με κλίμακα 1:1.000.000 για τα εδάφη στα οποία πραγματοποιούσαμε επιχειρήσεις». Όταν ο Rusk προσπάθησε να οργανώσει μια στρατιωτική μονάδα που τα μέλη της θα μιλούσαν τη βιρμανική γλώσσα, «αναζητήσαμε στις Ηνωμένες Πολιτείες έναν αυτόχθονα Βιρμανό… Τελικά, βρήκαμε έναν, τον επισκεφθήκαμε και διαπιστώσαμε ότι νοσηλευόταν σε ψυχιατρικό άσυλο. Λοιπόν, τον αλιεύσαμε από το ψυχιατρικό άσυλο και τον κάναμε δάσκαλο της βιρμανικής γλώσσας». Κατάθεση του Rusk, Προεδρική Επιτροπή για τις Δραστηριότητες της CIA (Επιτροπή Rockefeller), 21 Απριλίου 1975, σ. 2191-2193, Άκρως Απόρρητο Έγγραφο, αποχαρακτηρισμένο από το 1995, GRFL.
8. Troy, Donovan and the CIA, σ. 265.
9. Αυτή η φράση του Casey αναφέρεται στο Joseph E. Persico, Casey: The Lives and Secrets of William J. Casey: From the OSS to the CIA, Νέα Υόρκη, Viking, σ. 81.
10. Έκθεση Park, αρχεία Rose A. Conway, φάκελος OSS/Donovan, HSTL.
11. Donovan προς Τρούμαν, Statement of Principles, FRUS Intelligence, σ. 17-21.
0
Αγορά
